مقالات کوچینگ
ذهن آگاهی چیست و چرا مهارتی ضروری در کوچینگ است؟
هدف کوچینگ بهبود عملکرد افراد در محیط‌های مختلف است. در این فرایند تمرکز بهجای گذشته یا آینده بر «زمان حال» است. مراجع یا کوچی در صورت مجهز بودن به مهارت ذهن آگاهی یا توجه آگاهی می‌تواند به دور از هرگونه شعار و جوزدگی در لحظۀ اینجا و اکنون باشد.
حال که سخن از تمرکز بر زمان حال به میان آمد، باید به مهارت ذهن آگاهی یا به تعبیر دقیق‌تر توجه آگاهی اشاره کرد. اگرچه تمرکز بر زمان حال به‌ظاهر ساده به نظر می‌رسد؛ اما واقعیت این است که رسیدن به این مرحله به مهارتی به نام ذهن آگاهی نیاز دارد. این مهارت ارزشمند به ما کمک می‌کند تا آگاهانه دست به انتحاب زده، حضور در لحظه را تمرین کنیم و جزو اولویت‌های زندگی قرار دهیم.
دلایل ضرورت ذهن آگاهی در فرایند کوچینگ
در فرایند کوچینگ به‌دلایل زیر مهارت ذهن آگاهی سلاحی مفید و ضروری است:
- مواجهۀ مراجع با مشکل و مسئلۀ واقعی و نیز روبه‌رو شدن با واقعیت، امکانات و محدودیت‌ها؛
- تحلیل وضعیت موجود و پذیرش آن؛
- عبور از رکود و همچنین تصمیم‌گیری درست و به‌موقع و قدم برداشتن در مسیر اقدام و عمل.
داشتن ذهنِ آگاه به‌دلیل تمرکز بر زمان حال و رهایی از گیر افتادن در گذشته‌ای که گذشته و آینده‌ای که هنوز نیامده است، بسیار کمک می‌کند تا بتوانیم دقیق و روشن به سؤال‌های پیش رو در فرایند کوچینگ پاسخ شفاف و روشن بدیم. اصولاً یکی از اهداف و کارکردهای کوچینگ شفافیت بخشیدن به مسیر پیش روی مراجع است.
بدون شک در دنیای امروز و باتوجه‌به یافته‌های علم روان‌شناسی برای هر فردی لازم و ضروریست توجه آگاهی را جزو جدانشدنیِ زندگی روزمره‌اش قرار دهد. این مهارت باید به‌عنوان یک عامل تربیتی مؤثر و مهم تلقی شود که سن و جنس نمی‌شناسد؛ اما مجهز شدن به آن از نان شب هم واجب‌تر است.
ذهن آگاهی برای هر کوچ و درمان‌گری بسیار لازم و ضروریست تا در اثرگذاری مداخله و تسهیل‌گری او مثمرثمر باشد. یک کوج یا درمان‌گر قبل از اینکه مربی باشد، باید ذهن خودش را تربیت کرده تا بتواند در مواجهه با مراجعان مختلف بهترین راهبرد را در پیش بگیرد.
مزایای ذهن آگاهی یا داشتن ذهنی آگاه
- یکی از مزایای ذهن آگاهی این است که فرد بدون قضاوت به توصیف و مشاهدۀ تجارب خود در لحظۀ اکنون می‌پردازد. شاید بتوان گفت انسان، تنها زمانی که حضور ذهن یا ذهن آگاهی دارد، زندگی واقعی کرده و در مواقعی که حضور ذهن ندارد، تنها زمان را نابود و عمرش را تلف می‌کند. با ذهن آگاهی ما به اصل خویش برمی‌گردیم و این هماهنگ شدن باعث خلاقیت و ایده‌پردازی می‌شود.
- از دیگر مزایای ذهن آگاهی از بین بردن افسردگی و اضطراب و همچنین کاهش دردهاست. همچنین داشتن ذهن آگاه سطح توانمندی و آرامش و تاب‌آوری فرد را افزایش می‌دهد؛ به‌طوری‌که به‌راحتی با
- موقعیت‌های دشوار روبه‌رو می‌شود و در تصمیم‌گیری‌ها به‌سرعت و با کیفیت بالا عمل می‌کند.
البته در لحظۀ حال بودن به دانش و مهارت نیاز دارد. دستیابی به این مهارت با استمرار و تمرین زیاد محقق می‌شود و کار چندان آسانی نیست؛ زیرا ما عادت کرده‌ایم در هر لحظه به موضوعات مختلف فکر کنیم و در چند جای مختلف باشیم. متأسفانه اکثر ما به‌دلیل پرش افکار دائماً در گذشته یا آینده سیر می‌کنیم؛ درنتیجه نه‌تنها ذهن آگاهی نداریم؛ بلکه دچار غم و اندوه و افسردگی و نگرانی، خشم یا اضطراب می‌شویم.
- با داشتن مهارت ذهن آگاهی خیلی بهتر می‌توانیم به هیجان‌های شدید و مغلوب‌کننده غلبه کنیم و به آرامش برسیم؛
- ذهن آگاهی باعث می‌شود لحظه‌لحظۀ زندگی را تجربه کنیم و پذیرای آن باشیم. این مهارت تجربۀ فوق‌العاده‌ای است که کمک می‌کند به هر لحظه از زندگی و اتفاقات آن توجه کنیم و بدون قضاوت آن را بپذیریم.
تبعات منفی نداشتن ذهن آگاه
درصد بسیار بالایی از نگرانی‌های ما هرگز اتفاق نیفتاده و نمی‌افتد. نداشتن ذهن آگاهی و پرداختن به این نگرانی‌ها تبعات منفی زیر را به‌دنبال دارد:
- باعث می‌شود موضوعی را که باعث نگرانی‌مان شده، در زندگی گسترش دهیم؛
- دچار خطاهای شناختی و باورهای مخرب، احساس و هیجانات منفی می‌شویم؛ درنتیجه اتفاقات ناخوشایند و ناخواسته‌ای را تجربه می‌کنیم؛ اما یادگیری مهارت‌های ذهنی کمک می‌کند تا به‌خوبی مشاهده کنیم، ذهن خردمندمان را تقویت کرده و از توانایی‌های ذهنی هیجانی و منطقی‌مان بهره ببریم.
- پیش داوری و قضاوت کردن، اعتماد بی‌اندازه و غیرمنطقی، ول‌خرجی‌های بی‌اندازه، خرید کردن‌های تکانشی، مشاجره با دیگران، ازدواج بدون بررسی و عجولانه از مصداق‌های ذهن هیجانی است؛ یعنی ذهنی که آگاهی یا حضور در لحظه ندارد.
