مقالات مدیریتی
منابع انسانی چیست و چرا اهمیت دارد؟
در دوره مدیریت منابع انسانی به‌طور کامل درباره واحد منابع انسانی سازمان صحبت کرده‌ایم.
منابع انسانی چیست؟
در بسیاری از مواقع اصطلاحات نیروی انسانی و منابع انسانی به‌جای هم استفاده و تعریف یکسانی از آن‌ها ارائه می‌شود؛ درصورتی‌که دو مفهوم مجزاهستند. نیروی انسانی گروهی از افراد هستند که در یک سازمان در کنار یکدیگر مشغول به کار بوده و تلاش می‌کنند تا اهداف آن سازمان را محقق کنند؛ اما منابع انسانی تعریفی فراتر از نیروی انسانی دارد و شامل افراد متخصص و باتجربه در کنار مهارت‌ها، دانش، خلاقیت و توانایی‌های منحصربه‌فرد آن‌هاست که با اهداف و استراتژی‌های سازمان هماهنگ بوده و به نیازها و تغییرات محیطی پاسخ می‌دهند.
بهتر است بدانید که از اصطلاح منابع انسانی به‌عنوان یک واحد سازمانی نیز استفاده می‌شود؛ واحدی که مسئولیت مدیریت نیروی انسانی را به عهده دارد؛ از جذب نیروی بااستعداد و متخصص گرفته تا توسعه مهارت‌ها و ارتقاء عملکرد کارکنان؛ به همین دلیل، مفهوم منابع انسانی از “مدیریت کارکنان” به یک استراتژی جامع تبدیل شده است که در تعیین مسیر سازمان برای تحقق اهداف استراتژیک بسیار مؤثر است.
نقش و اهمیت نیروی انسانی در سازمان
نیروی انسانی متعهد و کارامد یکی از مهم‌ترین دارایی‌های سازمان است. نیروی انسانی به‌عنوان محوری اساسی در سازمان، نه‌تنها به بهبود عملکرد و کارایی سازمان کمک می‌کند، بلکه با شکل‌دهی به هویت سازمانی، سازمان را به رشد، تعالی و موفقیت هدایت می‌کند. در این بخش می‌خواهیم درباره اهمیت نیروی انسانی در سازمان صحبت کنیم.
- کارکنان هویت اجتماعی و مبنای نهادی‌شدن سازمان بشمار می‌روند. کارکنان نه‌تنها عوامل تشکیل‌دهنده سازمان هستند، بلکه هویت اجتماعی سازمان را شکل می‌دهند. آن‌ها به‌عنوان پرسنل متخصص و تعهدی که به سازمان دارند، نقش مهمی را در نهادی شدن سازمان خود ایفا می‌کنند.
- کارکنان سرمایه پایان‌ناپذیری از هوشمندی، معرفت، دانش، تجربه و مهارت را در اختیار سازمان قرار می‌دهند. افرادی که در سازمان فعالیت می‌کنند، منابعی بی‌نهایت ارزشمند و پایان‌ناپذیر از دانش، تجربه و مهارت‌ها به سازمان ارائه می‌دهند. این ثروت منابع انسانی به سازمان این امکان را می‌دهد که با رشد و تغییرات بازار هماهنگ شود.
- کارکنان اساسی‌ترین مزیت رقابتی سازمان در مواجهه با چالش‌های محیطی هستند. در مواجهه با تحولات سریع و پیچیده در محیط کسب‌وکار، مزیت رقابتی اصلی سازمان در افرادش نهفته است. تخصص منابع انسانی با توسعه و حفظ توانمندی‌های کارکنان، سازمان را قادر می‌کند تا بهترین نتایج را در مقابل چالش‌های رقابتی به‌دست آورد.
- شایستگی‌های کارکنان منشا شایستگی‌های سازمان است. کارکنان با شایستگی‌ها و مهارت‌هایی که به سازمان ارائه می‌دهند، شایستگی‌ها و عملکرد سازمان را شکل می‌دهند. واحد منابع انسانی با تشویق نیروی انسانی به توسعه شایستگی‌ها و مهارت‌های خودشان، به بهبود کارایی کلی سازمان کمک می‌کند.
نقش و اهمیت منابع انسانی در سازمان
واحد منابع انسانی یا HR به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین اجزای هر سازمان، به مدیریت و اداره افرادی می‌پردازد که در سازمان فعالیت می‌کنند. در واقع HR به‌عنوان پلی مهم بین مدیران عالی سازمانی و کارمندان عمل می‌کند و در فرآیندهای مختلف مانند جذب نیرو، استخدام، آموزش و توسعه، ارزیابی عملکرد، پاداش و مزایا، مدیریت تغییرات و حتی حل‌وفصل کردن مشکلات میان کارمندان نقش اساسی دارد.
واحد منابع انسانی نه‌تنها به مدیریت کارکنان از لحاظ انجام وظایف روزمره‌شان می‌پردازد؛ بلکه با فهم بهترین نیازهای نیروی انسانی و ارتباط آن با اهداف استراتژیک سازمان، به بهبود کارایی کلی سازمان کمک می‌کند.
مدیران واحد منابع انسانی با استفاده از دانش‌های روان‌شناسی، مدیریت، قانون کار و تحقیقات بازار کار تلاش می‌کنند تا محیطی مثبت و پویا را برای کارمندان خود فراهم کنند. برای اینکه بهتر بتوانید متوجه دلایل اهمیت وجود واحد منابع انسانی در سازمان شوید، به موارد زیر توجه کنید:
۱. باعث ارتقای فرهنگ سازمانی می‌شود
متخصصان منابع انسانی مسئولیت ایجاد و تقویت فرهنگ سازمانی را دارند. ایجاد محیط کاری که با ارزش‌های سازمانی و اهداف آن هم‌سو باشد، باعث ترویج یک فرهنگ پویا می‌شود؛ فرهنگی که بر پایه همکاری، نوآوری و احترام متقابل پرسنل به یکدیگر است. چنین فرهنگی به تقویت هویت سازمانی و جلب و نگه‌داشت کارکنان بااستعداد کمک می‌کند.
۲ به مدیریت عملکرد بهتر کارکنان کمک می‌کند
متخصصان منابع انسانی مسئولیت ایجاد سیستم مدیریت عملکرد کارکنان را بر عهده دارند. این سیستم‌ها به مدیران کمک می‌کنند تا عملکرد کارکنان را ارزیابی کرده، بازخورد ارائه دهند و برنامه‌های بهبود را اجرا کنند.
۳. به مدیریت تغییرات و حل اختلافات کمک می‌کند
متخصصان منابع انسانی در فرآیندهای تغییرات سازمانی نقش کلیدی دارند. این متخصصان تلاش می‌کنند تا با فراهم کردن بسترهای اجرای آسان‌تر تغییرات و حل اختلافات احتمالی ناشی از آن‌ها، به سازمان کمک کنند تا با هزینه کمتر به دستاوردهای موردنظر خود برسد.
درصورتی‌که واحد منابع انسانی ارتباط موثر و نزدیکی با نیروی انسانی داشته باشد و دلایل پشت تغییرات را به آن‌ها توضیح دهد، تعاملی درست و سازنده در سازمان شکل می‌گیرد؛ درواقع ارتباط موثر با کارکنان یکی از اصول مدیریت منابع انسانی است.
از طرفی اگر برای اعمال تغییرات در سازمان نیاز به برنامه‌های آموزشی خاصی باشد، واحد منابع انسانی باید تدوین و اجرای این آموزش‌ها را در برنامه کار خودش قرار دهد. از یک جهت دیگر واحد منابع انسانی مسئول مانتورینگ و ارزیابی میزان پیشرفت تغییرات اعمال شده در سازمان و ارائه گزارش به مدیران است.
۴. به سازمان‌دهی سازمان کمک می‌کند
یکی از نقش‌های اساسی منابع انسانی در سازمان، ایجاد ساختار سازمانی درست است که باعث بهتر شدن ارتباطات در سازمان می‌شود. سازمان‌دهی در مدیریت منابع انسانی به‌معنی تعیین ساختارهای سازمانی، شناسایی و تقسیم وظایف، ایجاد واحدها و تشکیل گروه‌های کاری منطبق با اهداف سازمان است.
این کارها باعث می‌شود تا هرکدام از پرسنل سازمانی به نقش‌ها و مسئولیت‌های خودشان به‌خوبی واقف بوده و درنتیجه از تداخل در کارها کم شده و بهره وری و کیفیت عملکرد افزایش پیدا می‌کند.
۵. به تحقق اهداف استراتژیک سازمان کمک می‌کند
مدیریت استعداد یکی از چالش های مدیریت منابع انسانی بوده و یکی از نقش‌های اساسی واحد منابع انسانی در سازمان، ایجاد ارتباط بهینه و درست بین توانمندی‌ها و استعدادهای پرسنل با اهداف استراتژیک سازمان است. همان‌طور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، منابع انسانی افرادی هستند که مهارت و دانشی در یک حوزه تخصصی دارند و از این توانمندی‌ها در جهت تحقق اهداف استراتژیک سازمان استفاده می‌کنند.
واحد منابع انسانی باید در فرایند جذب و استخدام نیرو این نکته را در نظر داشته باشد که توانایی‌های پرسنل با اهداف استراتژیک سازمان هم‌خوانی داشته و هر فرد در جایگاه درستی مشغول به کار باشد.
۶. به حفظ و بقای سازمان کمک می‌کند
سازمانی می‌تواند در صنعت خود ماندگار بماند که در برابر تغییرات بازار انعطاف داشته و همچنین با فن‌آوری‌های جدید هماهنگ باشد. جذب نیروهای جدید و توسعه و آموزش آن‌ها که یکی از وظایف واحد منابع انسانی است، باعث می‌شود تا سازمان به‌راحتی با تغییرات مقابله کند و در واقع از این آموزش‌ها برای مواجهه با چالش‌ها استفاده کند.
مطالب مرتبط با مدیریت منابع انسانی که ممکن است موردعلاقه شما باشد:
- وظایف مدیر منابع انسانی در سازمان چیست؟
- آشنایی با مدل های منابع انسانی
- برنامه ریزی منابع انسانی چیست و چگونه اجرا می‌شود؟
- مدیریت عملکرد کارکنان چیست؟
- ارزیابی عملکرد چیست؟
- مهارت های لازم مدیر منابع انسانی
نتیجه‌گیری
در این مقاله درباره نقش و اهمیت منابع انسانی در سازمان صحبت کردیم وجود واحد منابع انسانی نه‌تنها برای بقای سازمان لازم است، بلکه در شکوفایی و توسعه سازمان نیز نقش کلیدی ایفا می‌کند. به عبارتی وجود واحد منابع انسانی حرفه‌ای به شکوفایی بیشتر سازمان و کسب و کار شما سرعت می‌بخشد.
