تفاوت Dba و Mba چیست؟

درباره تفاوت DBA و MBA گفت‌وگوهای مختلفی شده است و برای بسیاری از افرادی که به مباحث مدیریت بازرگانی یا مدیریت کسب و کار علاقمند هستند؛ اما تحصیلات آکادمیک آن را نگذارنده‌اند، این سوال مطرح است که فرق DBA با Mba چیست؟ در این مقاله سعی می‌کنیم به ابهامات در این زمینه پایان بدهیم. اما پیش‌نیاز مطالعه این مقاله آشنایی شما با رشته Mba است. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله Mba چیست را مطالعه کنید.

با بررسی تفاوت دوره های MBA و DBA که در ایران و سایر کشورهای جهان برگزار می‌شود، خواهیم فهمید که دوره Mba بیشتر به مباحث کاربردی در مدیریت کسب و کار تمرکز دارد؛ درحالی‌که دوره DBA بر مطالعات حرفه‌ای و تحقیق و پژوهش تخصصی در حوزه مدیریت تاکید دارد و به متخصصان مدیریت در توسعه نظریات و مباحث مدیریتی کمک می‌کند.

سرفصل های دوره های MBA و DBA شباهت زیادی باهم دارد و برگزارکنندگان این دوره‌ها معمولاً متناسب با اهداف و اقتضای نیازهای مدیران کسب و کار سرفصل‌ها را مشخص می‌کنند. درواقع می‌توانیم تفاوت رشته Mba و Dba را این‌طور بگوییم: در رشته Mba این سرفصل‌ها جنبه مهارتی و کاربردی برای مدیران دارد؛ اما در DBA این مباحث به عمیق‌شدن نیاز دارد و جنبه‌های پژوهشی و تحقیقاتی آن بیشتر می‌شود.

از نظر شغلی نیز اگر به‌دنبال مشاغل مدیریتی هستید، داشتن مدرک MBA فرصت‌های شغلی زیادی را پیش روی شما خواهد گذاشت.

اگر دغدغه توسعه مدیریت و مهارت‌های آن را در کشور دارید و به‌دنبال بومی‌کردن دانش مدیریت در ایران هستید و می‌خواهید در این حوزه به تولید علم بپردازید، مدرک دی بی ای برای شما گزینه خوبی است و با انتخاب این رشته آینده روشنی در انتظار شماست؛ زیرا خلأ پرداختن به این مهم در سطوح مدیریتی و مدیرپروری کشور بسیار ملموس است. 

DBA بهتر است یا MBA؟

معنی Mba مدیریت ارشد کسب و کار است. رشته MBA (Master of Business Administration) کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی است و DBA (Doctorate of Business Administration) سطح دکترای این رشته است.

هر فردی متناسب با نیاز و آینده شغلی که برای خودش در نظر دارد، مشخص می‌کند در کدام مقطع این رشته ادامه تحصیل دهد؛ بنابراین اصولا این سوال که DBA بهتر است یا MBA سوال اشتباهی است.

مدرک dba چیست؟

مدرک رشته Dba یا دکترای حرفه ای مدیریت کسب و کار که به آن دکترای کاربردی نیز می‌گویند، مدرکی شناخته‌شده در دنیای تجارت و مدیریت است. این مدرک همچون مدرک PHD مدیریت (دکترای تخصصی مدیریت بازرگانی) بالاترین سطح صلاحیت در این زمینه است؛ اما PHD به بررسی و توسعه تئوری‌های پیشرفته در موضوعات کاربردی مدیریت تمرکز دارد.

سرفصل‌های دوره Dba توسط دانشگاه و مراکز آموزش آزاد و مدارس کسب و کار دنیا متناسب با نیاز و امکانات هرکدام تنظیم می‌شود؛ به‌عنوان مثال دانشگاه CALWEST کالیفرنیا این سرفصل‌ها را برای DBA در نظر دارد:

مدیریت بازاریابی، حسابداری، سرمایه‌گذاری، اقتصاد، آمار کسب و کار، مدیریت استراتژیک، تجارت بین‌الملل، امور مالی، تحلیل رقابتی، مدیریت عملکرد و روش تحقیق.

مدرک MBA چیست؟

مدرک MBA کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار یا همان مدیریت بازرگانی است. برای گرفتن مدرک رشته MBA دو راه وجود دارد: یکی تحصیلات دانشگاهی و دیگری شرکت در آموزشگاه‌های آزاد و معتبر.

رشته MBA برای مهارت‌آموزی مدیران کسب و کارها طراحی شده است. گرایش های MBA مختلف بوده و هر فرد متناسب با نیاز و هدف و کسب و کار خودش یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کند.

نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است: ضرورت تربیت و آموزش مدیرانی که توان اداره و رهبری سازمان را به‌طور موثر داشته باشند و با نگاه کارآفرینانه بتوانند مشکلات چرخه منابع انسانی سازمان را حل‌وفصل کنند، ایجاب می‌کند تمام فارغ‌التحصیلان رشته‌های مدیریت بازرگانی، دوره های MBA را بگذرانند؛ زیرا متاسفانه در حال حاضر آموزش های دانشگاهی پاسخگوی نیازهای مدیریتی کشورها نیست و نیازهای واقعی مدیران در آن دیده نشده است؛ درحالی‌که Mba بستری برای انتقال توأم دانش و تجربه ضروری است.

 در برخی کشورها مانند هند، بیش از ۳۰ گرایش از ام بی ای تدریس می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: استراتژی، امورمالی، فناوری اطلاعات، تجارت بین‌الملل، مدیریت پروژه، و فتار سازمانی و منابع انسانی و… .

 برخی از مهم‌ترین سرفصل های رشته Mba یا مدیریت کسب و کار به شرح زیر است:

• • اصول و مبانی حسابداری

شامل مفاهیم مهم و پایه‌ای حسابداری و صورت‌های مالی برای مدیران

• • مدیریت مالی و سرمایه و اقتصاد

طراحی سیستم‌ها و چرخه‌های مالی برای کسب و کار، یافتن راه‌های تامین مالی، جذب سرمایه و سرمایه‌گذاری، مدیریت ریسک و همچنین مفاهیم اقتصاد کلان را شامل می‌شود. ما در دوره مدیریت مالی برای مدیران غیر مالی مفاهیم مهم مالی را تدریس کرده تا مدیران بهتر بتوانند وضعیت مالی سازمانشان را تحلیل و بررسی کنند.

• • مدیریت بازاریابی

مدیریت بازاریابی از موارد حیاتی هر کسب و کار است و بر  شناخت و تحلیل بازار، استراتژی فروش و مدیریت ارتباط با مشتری ( CRM) تأکید دارد.

• • مدیریت استراتژیک

از سرفصل های مهم ام بی ای است که به مدیران کمک می‌کند برای مدیریت بهتر با چگونگی طراحی استراتژی سازمان یا کسب و کار آشنا شود. قطعا در گرایش‌های تخصصی این موضوع دقیق‌تر مطرح می‌شود.

• • مدیریت عملیات

یک سرفصل پایه‌ای است که بر مدیریت فرایندها تاکید بیشتری دارد. طراحی فرآیندهایی که به بالاترین سطح کارایی یک سازمان منجر شود و هماهنگی مناسبی را بین فقط محصول و دریافت‌کننده خدمات ایجاد کند و درنهایت به سودآوری کسب و کار برسد.

• • رهبری و مدیریت

از مجموعه مباحث کلیدی MBA است که به مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی می‌پردازد. ممکن است برخی از آموزشگاه علایم مبحث را با عناوین محدودتری همچون «مهارتهای مدیریتی» یا «ارتباط موثر با کارکنان» مطرح شود؛ اما بسته به هر سازمان اهمیت آن متغیر است.

متقاضیان MBA و DBA چه کسانی هستند؟

باتوجه‌به تفاوت MBA و DBA که توضیح دادیم، متقاضیان این رشته‌ها نیز باهم فرق دارند. مدرک MBA برای کسانی مناسب است که می‌خواهند کسب و کار خودشان را راه‌اندازی کنند یا مدیر سازمان و کسب و کاری هستند و می‌خواهند بازدهی سازمان و ارتباطشان با کارکنان را بهبود بخشند و تحول در مدیریت و رهبری خود ایجاد کنند.

دوره DBA برای مدیرانی است که می‌خواهند از سطح اجرا و مدیریت اجرایی فراتر رفته و افق‌های بلندتری را نشانه بگیرند و با کاربردی‌کردن علم مدیریت، مسئله‌های سازمان خود را حل‌وفصل کنند و حاضرند برای آن وقت و هزینه صرف کنند.

آیا بدون داشتن MBA می‌توان مدرک DBA گرفت؟

مدرک DBA معادل دکتری و MBA  معادل کارشناسی ارشد است و طبیعتاً این مدارک در طول یکدیگر هستند. علاقه‌مندان به این حوزه پس از کسب مدرک کارشناسی وارد دوره کارشناسی ارشد یا MBA  و سپس برای شرکت در دوره DBA اقدام می‌کنند.

لازم به ذکر است علاوه بر اینکه هر مرحله آزمون‌های مخصوص به خود را دارد، داشتن تجربه اجرایی در سطوح بالاتر امتیاز پذیرش محسوب می‌شود.

اگر برای انتخاب میان دو رشته مدیریت بازرگانی و MBA یا همان رشته مدیریت کسب و کار مردد هستید، باید ابتدا از تفاوت‌های این دو رشته باهم آگاه شوید. در اینجا به چهار تفاوت مدیریت بازرگانی و MBA اشاره می‌کنیم:

• مدیر بازرگانی افراد را کنترل می‌کند؛ درحالی‌که مدیر کسب و کار به کنترل فرایندها می‌پردازد. مدیر کسب و کار تمام فرایندهای در حال اجرای سازمان را کنترل می کند تا مطمئن شود که کلیه واحدهای سازمان در راستای اهداف مقرر حرکت می‌کنند.
• فعالیت مدیریت بازرگانی نسبت به مدیریت کسب و کار گسترده‌‌تر است. مدیریت کسب و کار در گستره‌ای محدودتر فعالیت می‌کند؛ اما فعالیت آن تخصصی‌تر از مدیر بازرگانی است. مدیران بازرگانی در شرکت‌های بزرگ و وسیع فعالیت می‌کنند؛ اما مدیران کسب و کار با سازمان‌های کوچک‌تر، در یک حوزه تخصصی فعالیت و همکاری می‌کنند.
• عمده ارتباط مدیران بازرگانی با خریداران و مشتریان سازمان است؛ زیرا مستقیماً با فروش سر و کار دارند؛ در حالی که مدیران کسب و کار بیشتر با کارمندان و واحدهای درون سازمان خودشان در ارتباط هستند.
•  مدیران کسب و کار در زمینه کسب و کاری که به آن ورود پیدا می‌کنند، تجربه، سوابق موفق و تخصص دارند؛ درحالی‌که مدیران بازرگانی به داشتن تخصص در حوزه فعالیت سازمان خودشان احتیاجی ندارند.

تفاوت مدیریت بازرگانی و mba

سوالات رایج افرادی که قصد ادامه تحصیل در مقطع ارشد مدیریت را دارند، به صورت زیر است:

• برای تحصیل در مقطع ارشد بهتر است وارد رشته مدیریت بازرگانی بشوم یا رشته MBA؟
• کدام یک از این دو رشته بهتر است؟
• کدام‌یک بازار کار بهتری دارد؟

نتیجه‌گیری

سعی کردیم در این نوشتار کوتاه تفاوت DBA و MBA را تا حدی روش کنیم. رشته مدیریت کسب و کار رشته‌ایست که همواره برای به‌روزبودن در آن باید کوشید؛ چراکه روزبه‌روز کسب و کارهای جدیدتری به وجود می‌آیند و نیازهای متفاوتی دارند که باید بومی‌سازی و متناسب‌سازی آموزه‌های مدیریت را برای این کسب و کارها از فارغ‌التحصیلان رشته های MBA و DBA مطالبه کنیم.