مقالات کسب و کاری
بیانیه چشم انداز کسب و کار چیست؟ + نمونه چشم انداز سازمان
بیانیه چشم انداز کسب و کار (Organizational Vision) تصویری بلندمدت و جامع از اهداف و روش‌های دستیابی کسب و کار به آن اهداف است که استراتژی و تصمیمات آن را هدایت می‌کند. درواقع چشم انداز وضعیت مطلوب و ایده‌آل کسب و کار و سازمان را در آینده‌ای بلندمدت ترسیم می‌کند. بیانیه چشم انداز، نه‌تنها جهت‌گیری کلی کسب و کار را مشخص می‌سازد، بلکه به‌عنوان چراغ راهی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و تخصیص منابع عمل می‌کند.
در این مقاله می‌خواهیم درباره مفهوم چشم انداز سازمان و کسب و کار و چشم انداز نویسی صحبت کنیم و چند نمونه چشم انداز سازمان را معرفی کنیم. با مدرسه کسب و کار مدیربان همراه باشید.
چشم انداز کسب و کار چیست؟
براساس تعریف سایت jibility.com تعریف چشم انداز به صورت زیر است:
چشم‌انداز سند مختصری است که مشخص می‌کند کسب و کار در آرزوی رسیدن به چه جایگاهی است و می‌خواهد در بلندمدت به چه اهدافی دست پیدا کند. چشم‌انداز، آرمان‌ها و اهداف نهایی یک سازمان را به تصویر می‌کشد و به تمامی ذینفعان اعم از کارکنان، سهامداران، مشتریان و جامعه نشان می‌دهد جایگاه آرمانی سازمان کجاست.
سوال مهمی که در این قسمت مطرح می‌شود این است که تفاوت چشم‌انداز و ماموریت سازمان در چیست؟
ماموریت سازمان و کسب و کار ، “وضعیت کنونی” آن را توصیف می‌کند و بیانگر هدف فعلی است. به عبارت دیگر، ماموریت مشخص می‌کند سازمان در حال حاضر چه فعالیتی انجام می‌دهد، چه محصول یا خدمتی ارائه می‌دهد و به چه گروهی از مشتریان خدمت می‌کند.
ماموریت، هویت کنونی کسب و کار یا سازمان را تعریف می‌کند و مبنایی برای تعیین اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت فراهم می‌سازد. این در حالی است که چشم‌انداز، تصویری از آینده مطلوب و آرمانی سازمان ارائه می‌دهد؛ درواقع چشم‌انداز، الهام‌بخش است و انگیزه لازم برای حرکت در مسیر تعالی را در کارکنان ایجاد می‌کند.
کاربرد چشم‌انداز در تدوین برنامه استراتژیک
تدوین و اجرای برنامه استراتژیک، ازجمله وظایف کلیدی مدیریت ارشد سازمان است. همان‌طورکه می‌دانید برنامه ریزی استراتژیک، مسیر حرکت کسب و کار و سازمان را در بلندمدت مشخص کرده و اقدامات لازم برای دستیابی به اهداف بلندمدت را تعیین می‌کند.
نکته اینجاست که تدوین برنامه استراتژیک بدون داشتن چشم‌انداز، اگر امری غیرممکن نباشد، قطعا کاری بی‌فایده است؛ زیرا بدون وجود یک چشم‌انداز قابلیت اجرا ندارد.
چشم‌انداز استراتژیک، “مقصد” سازمان را مشخص می‌کند؛ درحالی‌که برنامه استراتژیک، “چگونگی” و “مسیر” رسیدن به آن مقصد را تعیین می‌کند.
بدون مشخص بودن “مقصد” ، تعیین “چگونگی” و “مسیر” صحیح، امری دشوار و حتی غیرممکن خواهد بود؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت چشم‌انداز، بیانیهای تشریفاتی نیست؛ بلکه عنصری حیاتی و ضروری برای تدوین و اجرای موفق برنامه استراتژیک سازمان است.
دلایل اهمیت چشم انداز استراتژیک برای کسب و کارها
یک برند معروف و معتبر را در نظر بگیرید که در گذشته با تولید محصولی با کیفیت سهم بازار قابل توجهی داشته است. در برنامه استراتژیک این سازمان تصمیم گرفته می‌شود محصولات دیگری به پرتفولیوی این شرکت اضافه شود.
نداشتن چشم‌انداز می‌تواند باعث شود محصولی که برای تولید انتخاب می‌شود، متناسب با شرکت نباشد و این انتخاب اشتباه هزینه‌های زیادی به شرکت تحمیل خواهد کرد. مصداق بارز این قضیه شرکت پاکشوماست.
شرکت پاکشوما با تولید ماشین‌های لباسشوییِ باکیفیت و قیمت مناسب سهم بازار خوبی داشت؛ اما آیا شما برای خرید تلویزیون و یخچال هم به سراغ این برند می‌روید؟
شاید اگر در ابتدای برندسازی چشم انداز این شرکت تولید لوازم خانگی (و نه‌فقط ماشین لباسشویی) بود، با اسم برند متفاوت‌تری مواجه بودیم! بنابراین تنظیم و تدوین چشم‌انداز از اولین قدم‌های راه‌اندازی کسب‌وکار و برندسازی است و البته اهمیت آن فقط به برندسازی ختم نمی‌شود.
در ادامه برخی از دلایل اهمیت چشم‌انداز را بررسی می‌کنیم.
- چشم انداز بخش‌های مختلف کسب و کار و سازمان را برای رسیدن به اهداف سازمانی همسو می‌کند؛
- با ایجاد تصویری روشن از جایگاه سازمان در آینده باعث ایجاد انگیزه در کارکنان می‌شود؛
- روشن بودن چشم‌انداز می‌تواند به سازمان برای جذب سرمایه کمک کند؛
- چشم انداز کسب و کار استانداردهای عملیاتی خاصی را در خصوص کیفیت محصول ایجاد می‌کند؛
- به کارکنان نشان می‌دهد چگونه رسیدن به اهداف کوتاه مدت باعث موفقیت در بلندمدت خواهد شد؛
- به سازمان و کسب و کار کمک می‌کند روی آینده تمرکز کند؛
- سردرگمی‌ها را از بین می‌برد؛
- از انحراف در مسیر رسیدن به موفقیت جلوگیری می‌کند؛
- از هدررفت انرژی، زمان و سرمایه جلوگیری می‌کند؛
- جایگاه آرمانی برند سازمانی را مشخص می‌کند؛
- باعث ایجاد تعهد می‌شود؛
- حال و آینده را سازمان را به هم پیوند می‌دهد؛
- معیاری برای سنجش فعالیت‌ها، تصمیمات و اقدامات ایجاد می‌کند؛
- باعث افزایش امید، خوش‌بینی، تاب‌آوری و کارامدی می‌شود.
ویژگی های چشم انداز
یک چشم‌انداز استراتژیک مؤثر و کارآمد که بتواند به‌درستی کسب و کار و سازمان را در مسیر موفقیت هدایت کند، باید ویژگی ها و خصوصیات زیر را داشته باشد:
- واضح و شفاف باشد و برای همه (از مدیران ارشد تا کارکنان) قابل درک باشد؛
- باید قابل دستیابی و واقع‌بینانه باشد؛
- باید بتواند سازمان را برای دهه‌ها فعالیت هدایت کند؛
- باید قابل اندازه‌گیری باشد؛
- باید منحصر‌به‌فرد باشد تا سازمان را از رقبا متمایز کند.
چگونه چشم‌انداز سازمان خود را بنویسیم؟
تدوین چشم‌انداز فرآیندی چندمرحله‌ای است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
۱. تعیین ارزش‌ها
ارزش‌ها و اصول بنیادین سازمان و کسب و کار باید مبنای تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات در تمامی سطوح باشد؛ بنابراین در اولین قدم در تدوین چشم انداز باید ارزش‌های سازمان و کسب و کار خود را مشخص کنید.
۲. ارزیابی وضعیت فعلی سازمان
برای اینکه بدانید می‌خواهید به کجا بروید، باید بدانید در حال حاضر کجا هستید. شاید ساده به نظر برسد؛ اما این مرحله نیاز به انجام تحلیل‌های تخصصی دارد. برای مشخص کردن وضعیت موجود باید بتوانید نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها، عوامل داخلی و خارجی موثر بر رشد،
تاثیر محیط کلان، تاثیر رقبا و عوامل دیگر را ارزیابی کنید. برای این کار می‌توانید از ابزارهایی مانند ۵ نیروی رقابتی پورتر، تحلیل پستل و… استفاده کنید. با ارزیابی وضعیت فعلی خود می‌توانید مزایا و چالش‌های خود را شناسایی کنید.
۳. تعیین اهداف بلندمدت سازمانی
آینده آرمانی‌ای که برای سازمان خود متصور هستید را به روشنی و با جزییات ترسیم کنید. اهداف بلندمت، بخش مهم چشم‌انداز شما هستند.
برای تعیین اهداف از خود سوال بپرسید که می‌خواهید در کوتاه مدت و بلندمدت به چه چیزهایی دست پیدا کنید؟ فراموش نکنید اهداف باید واقع‌بینانه، قابل دسترسی، قابل اندازه‌گیری و محدود به زمان باشند. برای راحت‌تر شدن می‌توانید از مدل SMART استفاده کنید.
۴. تدوین بیانیه چشم انداز
بیانیه چشم‌انداز همان بیانیه مختصری است که وضعیت آرمانی آینده سازمان را توصیف می‌کند و باید واضح، انگیزاننده و قابل فهم باشد.
برای نوشتن بیانیه چشم انداز این سوالات را از خود بپرسید: از جایگاه سازمان و کسب و کار خود در آینده چه تصوری دارید؟ بزرگ‌ترین آرزویی که برای سازمان خود دارید چیست؟ دوست دارید برند شما چه اثری از خود باقی بگذارد؟ تصویری که از سازمان شما در ذهن دیگران نقش می‌بندد، چه تصویری است؟
۵. اجرا کنید
برخی تصور می‌کنند چشم‌انداز سندی است که درنهایت قاب می‌کنند و در دفتر مدیران روی دیوار نصب می‌کنند! تدوین چشم‌انداز بدون اجرا کردن آن ارزش چندانی ندارد.
برای اجرای چشم انداز به برنامه استراتژیک نیاز دارید. چشم انداز بیانیهای است برای سازمانی همسو با چشم‌انداز. باید به‌عنوان مدیر اطمینان حاصل کنید که تمام کارکنان براساس همین بیانیه، عمل می‌کنند و تصمیم می‌گیرند.
۶. ارزیابی کنید و بازخورد بگیرید
به خاطر داشته باشید هیچ چیز در دنیا ثابت و قطعی نیست. این موضوع درباره چشم‌انداز نیز صدق می‌کند. چشم‌انداز براساس مفروضات، باورها، ارزش‌ها و حقایق شکل می‌گیرد.
حال اگر این مفروضات تغییر کند، بدیهی است چشم‌انداز هم باید تغییر کند. بنابراین مهم است مفروضات و حقایق حمایت‌کننده از چشم‌انداز را به‌طور مدام بررسی کنید.
چند نمونه از چشم انداز های بهترین شرکت های ایران و جهان
برای درک بهتر این مطالب چشم‌انداز چند شرکت بزرگ و شناحته‌شده را باهم بررسی می‌کنیم.
دیزنی: تبدیل شدن به برترین شرکت سرگرمی در جهان.
دیزنی با این چشم‌انداز نه‌تنها به موفقیت‌های بزرگی درزمینه تولید فیلم و انیمیشن دست یافته است، بلکه می‌خواهد با احداث پارک‌های معروف دیزنی لند به یکی از محبوب‌ترین و معروف‌ترین برندهای سرگرمی دنیا تبدیل شود.
گوگل: سازماندهی اطلاعات جهان و دسترسی آسان برای همگان
این همان چشم‌اندازی است که گوگل را به یکی از تاثیرگذارترین شرکت‌های فناوری در دنیا تبدیل کرده است.
تسلا: تسریع انتقال دنیا به انرژی پایدار
تسلا با این چشم‌انداز توانسته با تولید خودروهای برقی پیشرفته به یکی از پیشروان صنعت خودرو و انرژی در جهان تبدیل شود.
بانک پاسارگاد: تبدیل شدن به برترین بانک ایرانی در سطح بین‌الملل
بانک پاسارگاد با این چشم انداز توانسته با اراِئه خدمات متنوع و نوآورانه و گسترش شعب خود در برخی کشورهای خارجی، به یکی از موفق‌ترین بانک‌های ایران تبدیل شود.
همراه اول: پیشرو در ارائه خدمات ارتباطی و اطلاعاتی در کشور
این همان چشم‌اندازی است که باعث پوشش شبکه گسترده در سراسر کشور شده است و همراه اول را به بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه در ایران تبدیل کرده است.
سخن پایانی
برای موفقیت سازمان باید چشم‌اندازی روشن و جذاب از آینده داشته باشید و این فراتر از یک شعار یا یک هدف ساده است. چشم‌انداز همان تصویر کامل و شفافی است که از جایگاه، توانایی‌ها و دارایی‌های سازمان و کسب و کار خود در آینده دارید. چشم انداز مهم است؛ زیرا به شما در تدوین برنامه استراتژیک کمک می‌کند و باعث ایجاد هماهنگی و همسویی اقدامات و عملکرد افراد می‌شود. به خاطر داشته باشید که چشم‌انداز، هدف و ماموریت سازمان مفاهیم مرتبط اما متفاوتی هستند.