انسان همیشه در حال یادگیری و پیشرفت است. یادگیری در عصر اطلاعات به انسان کمک میکند تا همسو با جامعه رشد پیدا کند. وقتی افراد کسبوکاری را راهاندازی میکنند ممکن است با آن صنعت آشنایی داشته باشند؛ اما هیچوقت همه ما درباره همه جنبههای کسبوکار اطلاعات زیادی نداریم؛ بنابراین، استفاده از خدمات مشاوره کسب و کار میتواند تفاوت بین موفقیت و شکست را رقم بزند.
در ادامه این مقاله، ما به بررسی دقیقتر انواع مشاوره کسبوکار میپردازیم و راهنمایی جامع از انواع مشاوره در حوزه کسبوکار را در قالب ۸ گروه کلی (بههمراه زیرمجموعههای هر گروه) ارائه میدهیم. پس با مدیربان همراه باشید.
انواع مشاور کسبوکار
در این بخش انواع مشاور کسب وکار را به چند گروه اصلی تقسیم میکنیم و سپس به توضیح هرکدام از زیرگروهها میپردازیم. قبل از مطالعه این بخش اگر نمیدانید مشاور کسب و کار کیست، چه وظایفی دارد و مشاوران خوب چه ویژگیهایی دارند، مقالهای که درباره وظایف مشاور کسب و کار نوشتهایم را بخوانید.
مشاوره در حوزههای بنیادین
عمیقترین نوع مشاوره، مشاوره در حوزههای بنیادین کسبوکار است؛ زیرا با تصمیمات کلان سازمانی سروکار دارد و مشاوران این حوزه باید هم به دانش آکادمیک تسلط کافی داشته باشند و هم به دانش تجربی و عمیق کاری.
همچنین مشاوره در این حوزه نیاز به تسلط در تمامی حوزههای دیگر دارد؛ زیرا یک استراتژیست باید بتواند با دید کل و جزءنگر خود بهصورت ۳۶۰درجه، پیشنهادات کلان خود را با بررسی تمام جوانب ارائه دهد. مشاوره بنیادین شامل موارد زیر است:
۱. مشاوره استراتژیک
این نوع مشاوره تقریبا برای هر کسبوکاری واجب است؛ زیرا همه کسبوکارها نیازمند دانستن استراتژیهای کسبوکار خود هستند. استراتژی بهمعنی یافتن مسیر راه است.
مشاور استراتژیک کسی است که مسیر راه را برای کسبوکار شما ترسیم میکند و به شما استراتژیهای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت را در سطح کلان و خرد ارائه میدهد؛ بنابراین مشاور استراتژیک فردی است که به سازمانها و کسبوکارها کمک میکند تا استراتژیهای خود را تعریف، تحلیل و اجرا کنند.
در مقاله لیست شرکت های مشاوره کسب و کار در ایران تعدادی از بهترین شرکت های مشاوره را معرفی کردهایم و در بین آنها مشاوران استراتژیک هم دیده میشود. پیشنهاد میکنیم نگاهی به آن مقاله بیندارید.
مشاوران استراتژیک معمولاً دارای تخصصهای عمیق در صنعت مربوطه هستند و میتوانند دیدگاههای جدیدی را به مدیران ارائه دهند که شاید در درون سازمان قابل مشاهده نباشد.
نقش مشاوران استراتژیک اغلب شامل این موارد است: برگزاری جلسات مشاوره با مدیران عالی سازمان و مصاحبه عمیق با مدیران، انجام تحقیقات و تحلیلهای پیچیده، تدوین برنامه کسبوکار و و نقشه استراتژیک و درنهایت همکاری نزدیک با تیمهای مدیریتی برای اطمینان از اجرای موفقیتآمیز استراتژیها
۲. مشاوره عارضهیابی
یکی از مهمترین نیازهای یک کسبوکار مشاوره عارضهیابی است. مشاوره عارضهیابی فرآیندی است که در آن مشاوران به شناسایی و تحلیل مشکلات و چالشهایی میپردازند که یک کسبوکار با آنها روبروست. هدف از این نوع مشاوره، کمک به سازمانها برای درک بهتر علل ریشهای مسائلی است که ممکن است بر عملکرد کلی سازمان تأثیر منفی بگذارند.
مشاوره عارضهیابی با برگزاری جلسات عارضهیابی و پرسیدن سوالات مختلف درباره عارضه یابی، بررسی شاخصهای کلیدی عملکرد کسبوکار شما بهصورت ۳۶۰ درجه، مشکلات شما را ریشهیابی و برای آن راهحل طراحی میکند تا کسبوکار شما سلامت باشد و بتواند به رشد و توسعه خود ادامه دهد.
۳. مشاوره هزینه / فایده
مشاوره هزینه فایده نوعی مشاوره برای مدیرانی است که همه چیز را به نسبت پولی که خرج میکنند و پولی که ه بدست میآورند میسنجند!
بله. این نوع مشاوره فرآیندی است که در آن مشاوران به ارزیابی کلیه هزینهها و منافع مرتبط با یک پروژه یا تصمیم تجاری میپردازند و پس از مقایسه هزینههایی که شرکت میکند در برابر فایدههایی که به دست میآورد، به شرکت پیشنهادهای استراتژیک ارائه میدهند.
۴. مشاوره رقابتی
به مدیران در حوزه رقابت با رقبا کمک میکنند.
۵. مشاوره تحقیقات بازار
مشاوران حوزه تحقیقات بازار با کسب اطلاعات از مدیر، پروتکل تحقیق را طراحی و پس از اجرا، آن را تحلیل و براساس آن به مدیران پیشنهاد استراتژیک درباره ادامه مسیر میدهند.
۶. مشاوره تغییر و تحول کسبوکار
این نوع مشاوره بیشتر مناسب سازمانهایی است که میخواهند تغییرات بنیادین و اساسی در کار خود بدهند. حتی ممکن است در این تغییر وارد صنعت دیگری بشوند که با آن آشنا نیستند؛ بنابراین مشاور به مدیران کمک میکند تا با کمترین ریسک و بیشترین بازخورد تغییرات دلخواه مدیران پیادهسازی شود.
۷. مشاوره اجرایی
زمانی این نوع مشاوره اهمیت پیدا میکند که مدیران تصمیمات مهم سازمان را گرفته و استراتژی خود را ترسیم کردهاند و در حال پیادهسازی و اجرای نقشه استراتژیک خود هستند. در اینجا مشاور اجرایی به مدیر کمک میکند که با کمترین خطا استراتژیها در سازمان پیادهسازی شود.
۸. مشاوره نوآوری و دانشبنیانی
بیشتر مناسب کسبوکارهای استارتاپ و نواور است.
مشاوره در حوزههای بازاریابی و فروش
بازاریابی و فروش خط مقدم جبههی کسبوکارهاست. اگر شرکتها نتوانند در این خط مقدم خوب عمل کنند، در تمام بخشها مشکلات زیادی ایجاد میشود؛ زیرا منبع اصلی درآمد شرکت از طریق بازاریابی و فروش است. مشاوره بازاریابی شامل حوزههای زیر است:
۹. مشاوره بازاریابی
مشاوره بازاریابی به شرکتها کمک میکند تا قلاب ماهی بهتری برای جذب لید (سرنخ) بازاریابی خود بسازند. علاوه بر آین با بررسی وضعیت کنونی سازمان پیشنهاد بهترین روشهای بازاریابی شرکت بر عهده مشاوران بازاریابی است.
۱۰. مشاوره فروش
مشاوران فروش معمولا در کنار مشاوره برای بهبود فروش سازمان، آموزش فروش کارمندان را هم بر عهده دارند. این مشاوران به سازمانها آموزش میدهند که چگونه تکنیکهای جلب اعتماد، معاینه مشتری، ارائه پیشنهاد و پیگیری مشتریان تا قرارداد را به کار ببرند و هک رشد فروش را تجربه کنند.
۱۱. مشاوره سئو
مشاوران سئو، متخصصانی هستند که به تیم نویسندگی و سئو کمک میکنند تا سایت خود را برای موتورهای جستجو بهینه کرده و درنتیجه نتایج موتور جستجوی خود را بهبود بخشند. معمولا این مشاوره زمانی اتفاق میافتد که شرکتی بهدنبال رتبه یک گوگل است و تیم سئوی او توانایی و تخصص کافی برای رتبه یک شدن را ندارند.
۱۲. مشاوره تجارت الکترونیک
این مشاوره بیشتر از اینکه برای شرکتهای در حوزه تجارت الکترونیک مناسب باشد ، برای شرکتهایی مناسب است که در کنار شغل خود میخواهند پلتفرم توسعه تجارت الکترونیک داشته باشند یا تجارت سنتی خود را بهسمت مدرن ببرند.
مشاور تجارت الکترونیک به شرکتها کمک میکند تا با کمترین خطا وارد بازار مجازی شده وهمچنین ابزارهای فعالیت در این بازار را به آنها ارائه میدهد
۱۳. مشاوره شبکههای اجتماعی
مشاوره شبکههای اجتماعی برای شرکتهایی است که مدتها در شبکههای اجتماعی فعالیت میکنند؛ اما دریغ از رشد در این شبکهها. مشاوران شبکههای اجتماعی معمولا جوانانی خوشفکر هستند که خودشان شبکههای اجتماعی فالور و تعاملات بالا دارند.
۱۴. مشاوره امور بینالمللی و گمرک
معمولا کسانی که خاک بازار بین الملل را خوردهاند، بعد از مدتی به شغل مشاوره امور بین الملل و گمرک روی میآورند. مشاوران امور گمرک به کسبوکارها کمک میکنند تا مسیر پر از تحریم و سخت تجارت بین الملل را با ریسک کمتری طی کنند و مراودات تجاری با کشورهای دیگر داشته باشند.
مشاوره این نوع مشاوران معمولا تجربی بوده و آنها حتما سابقه تجارت بهصورت فردی یا تحت پوشش شرکت خاصی را داشته و به دانش زبانهای خارجی مسلطاند.
مشاوره در حوزههای نگهداشت منابع
در مقاله مدیریت چیست خواندیم فرآیندی است که از منابع انسانی و مادی استفاده اثربخش میکند؛ استفادهای که در جهت هدایت، کنترل، برنامه ریزی و رهبری سازمان برای دستیابی به اهداف سازمانی است.
بنابر تعریف مدیریت، استفاده اثربخش از منابع مختلف شرکت، یکی از ارکان اصلی مدیریت است و مدیرانی که در این حوزه ضعف داشته باشند، نیازمند مشاورانی هستند که بتوانند در نگهداشت منابع سازمان به آنها کمک کنند.
اگر منابع انسانی باشند، مشاور به مدیر در جذب، استخدام و حفظ کارکنان کمک میکنند و اگر منابع مادی باشند، مشاور در بودجهبندی و مدیریت بودجه کمک میکنند؛ بنابراین سه شاخه اصلی مشاوره در حوزه نگهداشت منابع موارد زیر هستند:
۱۵. مشاوره منابع انسانی؛
۱۶. مشاوره بودجهبندی، زمان بندی و مدیریت پروژه؛
۱۷. مشاوره سرمایه گذاری به نسبت بودجه.
مشاوره در حوزههای مالی و حقوقی
مشاوران این حوزه بیشتر از اینکه تحصیلکرده در رشتههای مدیریتی باشند، در رشتههای مالی، اقتصاد، حسابداری و حقوق تحصیل کرده و به قوانین بهطور کامل تسلط دارند. یک مشاور مالی خوب در حوزه مالی و حقوقی، تجربیات موفقی داشته و با تغییرات قوانین بهطور کامل آشناست.
مشاور مالی حقوقی به شرکتها کمک میکند تا در زمینههای مالی و حقوقی با اطمینان خاطر قدم بردارند و زیان نکنند. مشاوره مالی و حقوقی شامل موارد زیر میشود:
۱۸. مشاوره مالی
مشاور مالی به مدیران کمک میکند تا از دامهای مالی اجتناب کنند و در مواقع بحرانی مانند رکود اقتصادی یا تغییرات بازار، راهنماییهای مهمی به آنها ارائه میدهد. مشاوران مالی نقش مهمی در کمک به افراد برای رسیدن به ثبات مالی و دستیابی به اهداف بلندمدت سازمان دارند.
۱۹. مشاوره حقوقی، مذاکرات و قراردادهای سازمانی
در مشاوره حقوقی مشاوران به سازمانها کمک میکنند تا در مذاکرات تجاری و تنظیم قراردادها به بهترین نتایج دست پیدا کنند.
این نوع مشاوره شامل موارد زیر است
- بررسی دقیق شرایط و ضوابط قراردادها؛
- توصیههای استراتژیک برای مذاکره و اطمینان از اینکه قراردادها منافع سازمان را بهخوبی حفظ میکنند.
همچنین در مواقع بحرانهای مختلف کسبوکار توصیههای حقوقی آنها میتواند به مدیران در رهایی از مشکلات حقوقی سازمان کمک کنند.
۲۰. مشاوره بیمه و تامین اجتماعی
این مشاوران معمولا به مدیران جوان و جربه راهنماییهایی درباره قوانین بیمه و تامین اجتماعی میدهند تا ضمن حفظ حقوق کارمندان، مدیران هم با مشکلات ناشی از عدم آگاهی قوانین مواجه نشوند.
۲۱. مشاوره حل اختلافات سازمانی
در مواقعی که اختلافات بین مدیران و روسای سازمان پیش آمده، مشاران حل اختلاف به قضاوت عادلانه و حل اختلافات میپردازند.
۲۲. مشاوره مالیاتی
مشاوران مالیاتی متخصصانی آگاه از مقررات ناظر بر جرائم مالیاتی هستند. آنها میتوانند در صورت نیاز، به مودیان را در مقابله با جرائم کمک کنند.
این مشاوران نقش مهمی در کمک به افراد و کسبوکارها برای انجام تعهدات مالیاتی خود به شیوهای صحیح و قانونمند دارند و میتوانند در جلوگیری از بروز مشکلات و جرائم مالیاتی مؤثر باشند.
مشاوره در حوزه توسعه
مشاوران حوزه توسعه کسبوکار، مشاورانی هستند که که معمولا دید عمیقی روی محیط کلان کسبوکار و نیازها و خواستههای مشتریان دارند. این مشاوران معمولا در حوزههای بنیادین هم فعالیت میکنند؛ اما میتوانند بهدلیل عمیق شدن تجربی در یک حوزه یا صنعت خاص هم فعالیت کنند.
توسعه کسب و کار زمانی رخ میدهد که سازمان عارضههای جدی نداشته باشد و بتواند استراتژیهای رشد را برای خود تدوین و اجرا کند. در این صورت مشاوره توسعه کسب و کار با هدف بهبود عملکرد و توسعه محصول یا بازار بهترین و امنترین اقدام در مسیر رشد و توسعه سازمان است. مشاوره توسعه به سه حوزه اصلی تقسیم میشود:
۲۳. مشاوره بهبود عملکرد سازمانی؛
۲۴. مشاوره توسعه محصول؛
۲۵. مشاوره توسعه بازار.
مشاوره در حوزه مصرفکننده
با رقابتیتر شدن بازار کسبوکار در آینده، شرکتهایی که وارد صحنه برندسازی نشوند، سخت بتوانند دوام بیاورند. برندسازی در عصر تعاملات انسانی عنصری مهم برای بقا و رشد کسبوکارهاست؛ بنابراین استفاده از یک مشاور که میتواند تعاملات مصرفکنندگان را به بهترین شکل بشناسد، به شما کمک میکند تا بتوانید در بین رقبای خود دیده شوید و به اهداف خود در کسبوکار برسید.
شاخههای مشاوره کسب و کار در حوزه مصرفکننده شامل موارد زیر است:
۲۶. مشاوره برندسازی و مشاوره تبلیغات
مشاور برندسازی و تبلیغات به شرکتها کمک میکند تا استراتژیهای ارتباطی مناسب برای برقراری ارتباط با مشتریان را از طریق طراحی درگیری پیچیدگی ذهنی با برند، تعیین کنند و مسیر راه رسیدن به برندکالت (برندی که مشتریان آن را میپرستند یا برند فرقهای) را پیدا کنند.
تدوین برند استراتژی، طراحی استراتژیهای تبلیغاتی، طراحی کمپینهای تبلیغاتی و رویدادهای مرتبط با برند از نتایج استفاده از مشاوره برندینگ است. مشاور برند در کنار مدیرعامل به طراحی استراتژیهای برند کمک کرده و در کنار تیم گرافیک و دیجیتال مارکتینگ به طراحی برند بوک یا کمپینهای تبلیغاتی کمک میکند.
هدف از مشاوره برندسازی این است که کمک کند برندها بهطور موثرتری با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند، جامعهای از برند تشکیل داده و وفاداری مشتریان را به اوج برسانند و د نهایت، دارایی ارزش نامشهود برند را افزایش داده و سهم بازار خود را در مقابل رقبا، بهبود ببخشند.
مشاوران برند علاوه بر راهنمایی در برند و تبلیغات در حوزه برندسازی مجدد هم فعالیت میکنند و به مدیران مشاوره میدهند که چگونه ری برندینگ را انجام دهند؛ بهطوریکه به برند اصلی ضربهای وارد نشود.
۲۷. مشاوره رفتار مصرفکننده
مشاوره رفتار مصرفکننده یکی از مهمترین جنبههای کسبوکار است که علاوه بر کمک به برندینگ میتواند به کمک بازاریابی و فروش هم بربیایدود. یک مشاور رفتار مصرف کننده علاوه بر اینکه در زمینه بازاریابی بسیار قوی است، در زمینه جامعهشناسی و رفتارشناختی هم تسلط کاملی به رفتار انسانها دارد.
مشاوران رفتار مصرفکننده با در اختیار داشتن تحقیقات بازار میتواند به مدیر کمک کند تا استراتژیهای درست برند و بازاریابی را تدوین کند، محصول بهتری تولید کند و نیاز خواستههای مشتریان را رفع میکند.
۲۸. مشاوره تعامل مشتری
مشاوران تعامل مشتری در زمینه راههای افزایش تعامل مشتریان در فضای مجازی و فیزیکی به شرکتها کمک میکند.
۲۹. مشاوره ارتباطات و روابط عمومی
وظیفه روابط عمومی برپایی نمایشگاهها، شرکت در همایشات، اسپانسرینگ و…. است. مشاوران روابط عمومی وقتی اهمیت پیدا میکند که مدیر میخواهد فعالیتی درزمینه روابط عمومی انجام دهد و نمیداند این فعالیت برای او سودمند است یا خیر.
البته راهنمایی در تدوین استراتژیهای روابط عمومی و پشتیبانی از مشتریان و انتقادات و پیشنهادات هم از وظایف مشاوران روابط عمومی است.
مشاوره در حوزه برنامه نویسی
یکی دیگر از انواع مشاور کسب و کار مشاور برنامهنویسی است و بیشتر مناسب کسانی است که میخواهند در حوزه تجارت الکترونیک فعالیت جدیتری داشته باشند. مشاوره برنامهنویسی شامل دو حوزه است:
۳۰. مشاوره برنامه نویسی پلتفرم
اگر بهدنبال شروع یک کسبوکار در حوزه تجارت الکترونیک هستید، قبل از استخدام تیم برنامهنویسی بهتر است با یک مشاور حوزه برنامهنویسی مشورت کرده و برنامه استراتژیک خود را با راهنماییهای این مشاوران تدوین کنید.
۳۱. مشاوره دیتا ماینینگ
مشاور دیتا ماینینگ کسی است که دارای تخصص در استفاده از ابزارها و روشهای دیتا ماینینگ است. این مشاوران، هم به استراتژی کسبو کار تسلط دارند و هم به دانش داده. آنها میتوانند به سازمانها کمک کنند تا از دادههای خود به بهترین شکل استفاده کنند؛ چه برای شناسایی فرصتهای جدید کسبوکار، چه برای بهبود فرآیندها و خدمات.
مشاوره در حوزه بحران کسبوکار
زمان مواجهه با بحران اولین کاری که انجام می دهند، کاهش هزینههای سازمان است وحذف استفاده از مشاوره یکی از کارهای مدیران میباشد؛ درحالیکه مدیران با این کار خود، بهسمت نابودی و انحلال سریعتر می روند.
مشاور بحران دقیقا در شرایط بحرانی که هنوز سوسوی امید به بازگشت برند وجود دارد، معنی پیدا می کند. این مشاوران با معاینه دقیق کسبوکار عارضه یابی عمیقی انجام دهند و به شما راهکار خروج از بحران را ارائه می دهند.
اگر احساس کردید کسبوکارتان بیمار شده است، از ریسک کردن برای اضافه شدن هزینه مشاور بحران نترسید و با کمک مشاور کسبوکار خود را درمان کنید. سه حوزه مهم مشاوره بحران وجود دارد:
۳۲. مشاوره ریسک سازمانی
زمانی که شما بودجه کم آوردهاید یا در وضعیتی قرار گرفتهاید که یک تصمیم اشتباه ممکن است کسبوکارتان را به دره ورشکستگی ببرد، مشاوره ریسک سازمانی به کمک شما میآید و پس از عارضهیابی به شما میگوید کدام تصمیمات کم ریسکتر است و شرایط اطمینان را به شما هدیه میدهد.
۳۳. مشاوره بحرانهای کسب وکار
مشاور بحران کسبوکار کسی است که دارای تخصص و تجربه در مدیریت بحرانهای کسبوکار است. این مشاوران معمولاً دارای دانش عمیقی در زمینههای مدیریت ریسک، ارتباطات بحرانی و برنامهریزی استراتژیک هستند. آنها به سازمانها کمک میکنند تا با بررسی دقیق شرایط و ارزیابی ریسکها، برنامههایی را برای مقابله با بحرانهای احتمالی تدوین کنند.
مشاوران بحران در ابتدا با عارضهیابی دقیق و جامع به تحلیل ریسک میپردازند و عارضههای مستقیم و غیر مستقیم کسبوکار را شناسایی میکنند. سپس برنامه ریزی بحران آغاز میشود و استراتژیهای مقابله با هر نوع بحرانی در غالب سناریوهای مختلف تدوین میشود و با آموزش این استراتژیها و مدیریت ارتباطات سعی در خروج از بحران میشود.
مشاوران بحران معمولا تا زمانی که سازمان به سلامت کامل باز نگشته است، در کنار مدیران هستند و به آنها کمک میکنند.
۳۴. مشاوره ورشکستگی
اگر شما متوجه ورشکستگی خود شده اید، فراراز این واقعیت راهحل خوبی برای خروج از این شرایط نیست؛ بلکه استفاده از یک مشاور خبره و با تجربه میتواند به شما کمک کند تا بهخوبی و با جلب رضایت بدهکاران از طرق مختلف، خیالتان از بدهیهای شرکت راحت شود و بتوانید دوباره یک کسبوکار جدید شروع کنید.
مشاوره ورشکستگی راهنماییهایی درباره شجاعت و هنر مذاکره به شما میآموزد.
سخن پایانی
مشاوران کسب و کار با دانش و تجربه خود، نقش حیاتی در شناسایی فرصتها، بهبود فرآیندها و ارائه راهکارهای نوآورانه ایفا میکنند؛ راهکارهایی که میتواند سرنوشت یک شرکت را دگرگون کند؛ از طرفی برای افرادی که میخواهند بهعنوان مشاور کسبوکار وارد این حوزه شوند، بهتر است تا ابتدا تخصص خودشان را مشخص کنند. انتخاب یک حوزه خاص مشاوره (مانند بازاریابی، مالی، بنیادین و…) به آنها کمک میکند تا در یک حوزه خاص بهترین خدمات را به مشتریان ارائه دهند.