مقالات مدیریت
مشاوره مدیریت چیست و مشاور مدیریت چه وظایفی دارد؟
یکی از دلایلی که شرکت‌ها را به استفاده از خدمات مشاوره مدیریت سوق داد، نیاز شرکت‌ها به باقی ماندن در بازار بود. امروزه استخدام افرادی به نام مشاور کسب وکار امری عادی است. مشاور کسب و کار با استفاده از دانش، تجربه و ابزارهایی که در اختیار دارد، می‌تواند به کسب و کارها کمک کند تا به اهداف سازمانی خود دست پیدا کنند. اما اگر مدیر ارشد در چیدن استراتژی سازمان دچار مشکل شود، چه باید کرد؟
مشاور کسب و کار زمانی می‌تواند مفید باشد که چشم‌انداز سازمان و استراتژی‌ها مشخص و شفاف باشد. اینجاست که مشاور مدیریت می‌تواند با ارائه مشاوره به مدیر ارشد به تدوین چشم‌انداز و استراتژی‌های سازمان کمک کند؛ بنابراین مشاوره در سطح مدیریت ارشد فراتر از کارهای عملیاتی و اجرایی است.
در این مقاله از مدیربان همراه ما باشید تا شما را با مشاوره مدیریت و وظایف مشاور مدیریت آشنا کنیم.
مشاوره مدیریت چیست؟ و مشاور مدیریت کیست؟
به‌طورکلی مشاوره را به مشورت دادن می‌شناسیم؛ مشورتی که هدف آن بهبود عملکرد و ارتقا (شخصی یا سازمانی) است. باتوجه‌به این تعریف می‌توان گفت مشاوره مدیریت فرآیندی است که باعث بهبود عملکرد مدیران ارشد سازمان می‌شود.
براساس تعاریف موجود مشاور مدیریت کسی است که مشکلات، چالش‌ها و دغدغه‌های بزرگ مدیران ارشد را حل می‌کند. درواقع مشاوران مدیریت متخصصانی هستند که با استفاده از تخصص، دانش و ابزارهای مناسب به مدیران در گرفتن تصمیمات استراتژیک کمک می‌کنند.
مقاله پیشنهادی برای مطالعه: تعریف مدیریت چیست؟
در ادامه این بخش شما را با مهم‌ترین چالش‌های مدیران آشنا می‌کنیم.
- یکی از مهم‌ترین چالش‌های مدیران در اجرای تغییرات سازمانی مقاومت کارکنان و گاهی حتی مدیران میانی است.
- نداشتن مهارت ارتباط مؤثر: غالبا مدیران ارشد با کارکنان ارتباط موثری ندارند و همین مساله می‌تواند بر بهره‌وری سازمان تاثیر بگذارد.
- نداشتن تخصص در استفاده از ابزارهای تجزیه و تحلیل.
تفاوت مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار در چیست؟
شاید در اولین نظر مشاوره کسب و کار و مشاوره مدیریت یکی به نظر برسد و حتی گاهی مترادف هم به کار می‌روند. اما در دنیای کسب و کار این دو مفاهیم متفاوتی هستند. تفاوت این دو عنوان در نحوه ارائه خدمات مشاوره نیست؛ بلکه در ارائه خدمات به افراد متفاوت است.
مشاوران کسب و کار به مدیران میانی و اجرایی سازمان مشاوره می‌دهند؛ درحالی‌که مشاوران مدیریت مستقیما به مدیران ارشد مشاوره می‌دهند. بیایید جزئی‌تر به تفاوت مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار بپردازیم.
- مشاوران مدیریت روی مسائل کلان و استراتژیک سازمان تمرکز می‌کنند؛ درحالی‌که تمرکز مشاوران کسب و کار بر مسائل روزمره و عملیاتی است؛
- مشاوران مدیریت دیدگاهی کل‌نگر دارند و به سازمان به‌عنوان یک سیستم یکپارچه نگاه می‌کنند. آن‌ها به‌دنبال شناسایی ارتباطات بین بخش‌های مختلف سازمان هستند؛ درحالی‌که مشاوران کسب کار اغلب در حوزه‌های خاص فعالیت می‌کنند؛ مانند فروش، بازاریابی، مالی و… ؛
- مشاوران مدیریت برای ایجاد تغییرات اساسی در سازمان‌ها حضور دارند؛ اما مشاوران کسب و کار به‌دنبال راه‌هایی برای تقویت عملکرد کارکنان هستند.
لازم است بدانید امروزه مرز بین مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار به‌سرعت در حال از بین رفتن است و بسیاری از مشاوران ترکیبی از مهارت‌ها و تخصص‌های مختلف دارند.
مشاور مدیریت چه وظایفی دارد؟
مهم است بدانیم که نگاه مشاوران مدیریت به آینده است تا یه مدیر سازمان در تدوین استراتژی‌ها، تدوین چشم‌انداز سازمانی و گرفتن تصمیمات استراتژیک کمک کند.
آقای پیتر بلاک، یکی از پیشگامان حوزه مدیریت و نویسنده کتاب مشهور مشاوره بی‌نقص اشاره می‌کند که یک مشاور نه‌تنها یک متخصص فنی است، بلکه یک راهنمای استراتژیک نیز هست که به مدیر در محقق کردن اهداف بلندمدت سازمان کمک می‌کند.
مشاوران مدیریت چه به‌صورت اینترنال (داخلی) و چه اکسترنال (خارجی) وظایفی دارند که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم:
ایجاد رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد
اساس و پایه موفقیت هر پروژه‌ای رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد است. مشاور مدیریت تنها در صورتی می‌تواند راهکارهای مؤثر ارائه دهد که مهارت‌هایی مانند شنیدن، همدلی، همکاری مؤثر و مهارت‌های ارتباطی مناسبی داشته باشد.
بدون اعتماد، مشاور به اطلاعات دقیقی دسترسی پیدا نمی‌کند و البته مدیر نیز به توصیه‌های مشاور عمل نخواهد کرد.
توانایی تشخیص دقیق مساله، مشکلات و فرصت‌های سازمان
مشاوران مدیریت باید بتوانند در اولین گام، مساله را به‌درستی بشناسند. مشاوران مدیریت در این مرحله از مهارت خود مانند پرسشگری و همچنین ابزارهایی مانند تحلیل swot کمک می‌گیرند.
تحلیل جامع سازمان، شناسایی گلوگاه‌های فرایندها، ارزیابی عملکرد نیز در همین گام قرار دارد و جزئی از وظایف مشاوران مدیریت است.
تدوین استراتژی و ارائه راهکارهای خلاقانه
هیچ سازمان و هیچ کسب و کاری بدون داشتن چشم‌انداز به موفقیت نخواهد رسید. مشاوران مدیریت به مدیران کمک می‌کنند چشم‌انداز سازمان را تدوین و سپس با استفاده از ابزارهایی مانند ماتریس BCG و پنج نیروی پورتر استراتژی متاسب سازمان را مشخص می‌کنند.
همراهی سازمان در اجرای تغییرات
پیتر بلاک در کتاب خود یکی از مهم‌ترین وظایف مشاور مدیریت را همراهی با سازمان در اجرای تغییرات می‌داند. برای مثال اگر سازمانی بخواهد سیستم برنامه‌ریزی سازمانی جدیدی را پیاده‌سازی کند، مشاور مدیریت می‌تواند ساختار جدید را طراحی کند و برنامه‌ای برای پشتیبانی از سیستم تدوین کند. گاهی حتی آموزش تیم اجرایی را نیز به مشاور مدیریت می‌سپارند.
آینده‌نگری
بر خلاف چیزی که به نظر می‌رسد، هدف یک مشاور گاهی برای حل بعضی از چالش‌های فعلی سازمان نیست؛ بلکه ایجاد یک یادگیری سازمانی است؛ به عبارت دیگر مشاور مدیریت کمک می‌کند تا سازمان توانایی حل چالش‌های آینده را در خود ایجاد کند و به‌طور مستقل به رشد و توسعه خود ادامه دهد. بنابراین نیاز است تا حد زیادی توانایی پیش‌بینی آینده و چالش‌های احتمالی را داشته باشد.
انواع مشاوران مدیریت
مشاوره مدیریت طیف گسترده‌ای از خدمات را پوشش می‌دهد و بر همین اساس می‌توانیم مشاوران مدیریت را به چند نوع تقسیم کنیم. در ادامه این مطلب با انواع مشاوران مدیریت آشنا می‌شویم.
مشاوره مدیریت استراتژیک
مشاوره مدیریت استراتژیک همان خدمتی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا چشم‌انداز خود را مشخص کنند، موقعیت فعلی خود را بررسی و ارزیابی و همچنین استراتژی‌های بلندمدت را برای رسیدن به اهداف سازمانی تدوین کنند.
به زبان ساده یک مشاور مدیریت استراتژیک نقش یک راهنما را ایفا کرده که سازمان را در مسیر موفقیت هدایت می‌کند. امروزه داشتن یک استراتژی قوی برای بقای هر سازمانی ضروری است.
مشاور مدیریت استراتژیک می‌تواند به مدیران ارشد سازمان کمک کند تصمیمات بهتری بگیرند، مزیت رقابتی خود را شناسایی و تقویت کنند و هچنین با پاسخ به‌موقع به تغییرات بازار از فرصت‌ها استفاده کنند.
یک مشاور استراتژیک نه‌تنها باید به دانش و مهارت‌های تخصصی مسلط باشد، بلکه باید توانایی ایجاد رابطه قوی، تفکر خلاق و حل مشکلات پیچیده را نیز داشته باشد.
مقاله پیشنهادی ما برای مطالعه: مدیریت استراتژیک چیست؟
مشاوره مدیریت عملیاتی
مشاوران عملیاتی به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا کارهایشان را به‌صورت مؤثرتر و کارامدتر انجام دهند. درواقع مشاوره مدیریت عملیاتی بر بهبود فرایندهای روزمره سازمان متمرکز است. بسیار مهم است که بدانیم فعالیت مشاوران مدیریت عملیاتی فراتر از ارائه راهکارهای فنی است.
این افراد همان کسانی هستند که در سازمان تغییرات ایجاد کرده و کارکنان را برای پذیرش این تغییرات آماده می‌کنند.
برای مثال یک بانک را در نظر بگیرید. مشاور مدیریت عملیاتی با تحلیل فرآیندهای مربوط به افتتاح حساب و در نظر گرفتن نیاز مشتریان، مراحل اضافی فرایند افتتاح حساب را شناسایی کرده و با اتوماسیون برخی ار مراحل باعث کوتاه شدن زمان مورد نیاز می‌شود. با یک مقایسه ساده می‌توان تغییرات سیستم بانکداری را متوجه شد.
مشاوره مدیریت منابع انسانی
تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که حتی نیروی انسانی می‌تواند برای سازمانتان حکم مزیت رقابتی را داشته باشد؟ شاید عجیب به نظر برسد؛ اما با ایجاد یک فرهنگ سازمانی جذاب و جذب افراد مستعد می‌توان مزیت رقابتی ایجاد کرد.
برای مثال کارکنان شرکت تویوتا خود را بخشی از خانواده این سازمان می‌بینند. نه‌تنها به‌عنوان بخشی از نیروی کار شرکت محصولات را تبلیغ می‌کنند، بلکه به‌عنوان مصرف‌کننده نیز محصولات خود را به دیگران توصیه می‌کنند (البته که در کنار فرهنگ سازمانی، کیفیت محصول نیز اهمیت زیادی دارد).
درکل می‌دانیم که نیروی انسانی یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های سازمانی است. مشاوره مدیریت منابع انسانی فرایندی است که در آن متخصصان باتجربه به مدیران ارشد کمک می‌کنند تا عملکرد نیروی انسانی را به بهترین شکل مدیریت کنند.
مقاله پیشنهادی ما برای مطالعه: مدیریت منابع انسانی چیست؟
مشاوران مدیریت فناوری اطلاعات (IT)
سرعت پیشرفت تکنولوژی بر هیچ‌کس پوشیده نیست و جاماندن از فناوری باعث شکست می‌شود. امروزه نمی‌توان صنعتی را پیدا کرد که تکنولوژی در آن دخالتی نداشته باشد. از تدوین استراتژی فناوری اطلاعات گرفته تا امنیت اطلاعات را می‌توان به مشاوران آی تی (IT) سپرد.
مشاوران آی تی می‌توانند به مدیران کمک کنند تا در مرحله اول مناسب‌ترین فناوری‌ها را باتوجه‌به اهداف سازمانی خود انتخاب کنند. در گام بعدی راه‌هایی برای بهبود بهره‌وری سازمان با استفاده از فناوری بیابند و بعضی از فرایندها را اتوماسیون کنند.
پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی مانند سیستم ارتباط با مشتری (CRM) نیز ازجمله کارهایی است که مشاوران آی تی انجام می‌دهند. مهم‌تر از موارد قبل محافظت از اطلاعات سازمان است. باتوجه‌به اهمیت بالای داده‌ها در عصر اطلاعات حفظ امنیت اطلاعات سازمان در برابر تهدیدات سایبری اهمیت بالایی دارد.
شزکت نوکیا مثال واضح شکست به‌دلیل همراه نشدن با تغییرات تکنولوژی است؛ بنابراین مشاوران آی تی به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا با تغییرات سریع فناوری همراه شوند و از فرصت‌های جدید استفاده کنند.
مشاوره مدیریت تغییر سازمانی
چطور می‌توان به وضعیت مطلوب رسید؟ سازمان‌ها در گذر از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب نیاز به طراحی، پیاده‌سازی و تثبیت تغییرات اساسی در ساختار، فرهنگ، فرایندها و سیستم‌های سازمان دارند. مشاور مدیریت تغییر سازمانی به‌عنوان یک راهنما سازمان را در فرایند تغییر همراهی می‌کند.
فرایند تغییر در سازمان یک فرایند پیچیده و چالش‌برانگیز است که نیاز یه تخصص، تجربه و مهارت‌های ارتباطی قوی دارد. بااین‌حال انتخاب یک مشاور مدیریت تغییر سازمانی می‌تواند به سازمان‌ها برای اجرای یک برنامه تغییر جامع کمک کند.
مشاوره مدیریت چگونه به شما کمک می‌کند؟
به‌طورکلی افراد به سراغ مشاوران می‌روند تا بتوانند به مساله از زاویه دید کسی که بیرون از زمین است نگاه کنند. کسی که با چالشی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بسیاری از موارد مهم را نخواهد دید. در سازمان‌ها هم مدیران به سراغ مشاوران می‌روند تا با نگاهی بی‌طرفانه و با استفاده از تجربیات خود مشکلات و فرصت‌های سازمان را شناسایی کند.
اما آیا می‌توان از هر کسی به‌عنوان مشاور استفاده کرد؟ قطعا خیر؛ زیرا مشاوران باید از تخصص کافی برای مشاوره دادن برخوردار باشند تا در صورت لزوم از ابزارهای تحلیل‌وتجزیه و حل مسائل پیچیده استفاده کنند.
غالبا سازمان‌ها برای رسیدن به اهداف سازمانی نیازمند تغییر در ساختار و فرآیندها هستند و ازآنجایی‌که ایجاد تغییر در سازمان بسیار پیچیده است، ترجیج می‌دهند از متخصصی برای این کار کمک بگیرند؛ بنابراین مشاوران مدیریت، با تخصص و کل‌نگری و تفکر استراتژیک به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا راهکارهایی خلاقانه برای تسهیل تغییر، افزایش سرعت و کیفیت تصمیم‌گیری و حل مسائل کلان بیابند.
سخن پایانی
مشاوره مدیریت خدمتی است برای مدیران ارشد سازما ها تا بتوانند با بهره‌گیری از دانش و تجربیات تخصصی مشاوران مدیریت، عملکرد خود را در حوزه های مختلف مدیریتی بهبود بخشند. مشاور مدیریت با تحلیل دقیق و عمیق وضعیت سازمان، نقاط قوت و ضعف و همچنین فرصت‌ها را شناسایی کرده و با ارائه راهکارهای استراتژیک به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری برای دستیابی به اهداف سازمانی بگیرند. حضور مشاوران مدیریت در هر سازمانی (خصوصا سازمان‌های بزرگ) ضروری است؛ زیرا همکاری با مشاوران مدیریت می‌تواند باعث کاهش هزینه‌ها، افزایش کارایی و عملکرد مدیران، افزایش کیفیت خدمات و ایجاد تغییرات اساسی در سازمان شود.