مقالات کسب و کاری
بیزینس چیست و انواع کسب و کار کدام است؟
در نظام اقتصادی، بیزینس به‌عنوان مهم‌ترین رکن و عامل تعیین‌کننده اقتصاد کشورها مطرح است. در سال‌های اخیر تغییرات بنیادی در بازار، محیط کسب و کار را محیطی پرتلاطم و با ریسک‌های زیاد همراه کرده است. اگر جستجوی فرصت‌های مناسب کسب و کار در این محیط متغیر با موفقیت همراه نشود، بیزینس‌ها با مشکلات زیادی مواجه شده و چه بسا تا مرز شکست کامل پیش بروند. در این شرایط لزوم شناخت دقیق تعریف کسب و کار بسیار اهمیت پیدا می‌کند و باعث می‌شود مسیر کسب و کار برای ما هموار‌تر شود.
تعریف کسب و کار یکی از مفاهیم اساسی در جهان اقتصادی است که به فعالیت‌های مرتبط با تولید، خرید و فروش کالا یا خدمات و استفاده از منابع برای انجام این فعالیت‌ها اشاره می‌کند. به همین جهت مطالعه و شناخت انواع کسب و کارها نه‌تنها به فهم بهتر فعالیت‌های اقتصادی کمک می‌کند، بلکه امکان ارزیابی عملکرد آن‌ها و پیش‌بینی روند رشد و توسعه کسب و کارها را فراهم می‌کند.
در این مقاله قصد داریم به تحلیل مفهوم کسب و کار، انواع آن، مفاهیم کلیدی در آن و نکات لازم قبل از شروع یک بیزینس بپردازیم. با مدیربان همراه باشید.
تعریف بیزینس چیست؟
مفهوم بیزینس یا معادل فارسی آن کسب و کار نشان‌دهنده انجام کار اقتصادی و مشغول بودن یک فرد یا جامعه به کاری است که مقرون‌به‌صرفه و سودآور باشد. در معنایی وسیع‌تر، بیزینس شامل تمام فعالیت‌های جامعه، اعم از تولید توزیع و عرضه کالا و خدمات است. واژه کسب و کار حداقل سه کاربرد دارد:
- سازمان خاص؛
- کاربرد عمومی و به‌عنوان هر درآمدی که فرد کسب می‌کند؛
- شکل‌های ترکیبی خاص و عام؛
به زبان ساده کسب و کار عبارت است از حالتی از مشغولیت و به‌طور عام شامل فعالیت‌هایی است که تولید و خرید کالاها و خدمات را با هدف فروش آن‌ها به منظور کسب سود، در بر می‌گیرد.
کسب و کارهایی که به‌عنوان بنگاه یا شرکت شناخته می‌شوند، سازمان‌هایی هستند که برای فراهم کردن کالا، خدمات به مشتری ایجاد شده‌اند. در ادامه این بخش از زبان منابع و مراجع به سوال بیزینس چیست پاسخ می‌دهیم:
- در واژه‌نامه آکسفورد کسب و کار به‌معنی خرید و فروش و تجارت آمده است؛
- در واژه‌نامه لانگ من کسب و کار به فعالیت پول در آوردن و تجارتی گفته می‌شود که از آن پول به دست آید؛
- بر طبق نظر ارویک و هانت کسب و کار عبارت است از هر نوع عملیات و فعالیتی که در آن خدمات یا کالاهایی که افراد جامعه به آن نیاز دارند و مایل به خرید آن هستند و توان پرداخت بهای آن را دارند تولید، توزیع و عرضه می‌شود.؛
- به عقیده پترسن و پلومن هر تبادلی که در آن خرید و فروش صورت بگیرد، کسب و کار نیست؛ بلکه کسب و کار هر نوع تبادل تکراری و تجدید‌شونده خرید و فروش است؛
- پروفسور اون کسب و کار را یک نوع کاسبی می‌داند که طی آن کالاها یا خدمات برای فروش در بازار تولید و توزیع می‌شوند.
بیزینس من کیست؟
اگر سری به فرهنگ لغت کمبریج بزنیم، ترجمه بیزینس من (Business Man) به این صورت نوشته شده است: کسی که در کسب و کاری فعالیت می‌کند؛ به‌خصوص که جایگاه شغلی بالایی در سازمان دارد.
در فضای کسب و کار بعضی بیزینس من را به‌عنوان مدیر کسب و کار می‌شناسند و برخی بیزینس من را فردی می‌دانند که کسب و کاری را راه‌اندازی کرده و کارآفرین است. اما پیتر تیل دیدگاه جالبی درباره بیزینس من دارد. از دیدگاه پیتر تیل در کتاب از “صفر به یک” بیزینس من کسی است که بتواند از صفر به یک برسد؛ یعنی بتواند با ایجاد چیزی کاملا جدید، ارزش افزوده زیادی برای جامعه ایجاد کند.
پیتر تیل اشاره می‌کند که اگر می‌خواهید یک بیزینس من موفق باشید، باید به‌دنبال ایده‌هایی باشید که دنیا را تغییر می‌دهد. به نظر در تمام دیدگاه‌هایی که درباره بیزینس من وجود دارد، تعدادی ویژگی مشترک دیده می‌شود. با این تفاسیر به‌طور خلاصه بیزینس من کسی است که:
نوآور است
یعنی کسی که به‌جای کپی‌برداری از ایده‌های دیگران به‌دنبال ایجاد محصولات و خدمات جدید است؛ برای مثال ایلان ماسک در شرکت تسلا که با تولید خودروهای برقی و هوشمند صنعت خودروسازی را متحول کرد.
آینده‌نگر است
یعنی به‌جای اینکه تمام تمرکز کسب و کار را روی رقابت در بازار فعلی متمرکز کند، به‌دنبال ایجاد بازارهای جدید و در آینده است. برای مثال در دورانی که شرکت‌هایی مثل یاهو به‌دنبال ارائه فضایی برای وقت‌گذرانی بودند، مارک زاکربرگ در فیسبوک در حال ایجاد یک شبکه اجتماعی بود که ارتباطات انسانی را به‌کلی تغییر داد.
ریسک‌پذیر است
یک بیزینس من می‌داند که ایجاد کالاها و خدمات جدید همراه با ریسک است؛ اما حاضر است برای رسیدن به اهداف خود ریسک کند. برای مثال زمانی که شرکت‌های گوشی‌سازی تمرکزشان بر گوشی‌هایی با سیستم عامل جاوا و ویندوز بود، لی بیونگ چول در شرکت سامسونگ شروع به تولید گوشی‌های اندروید کرد.
انحصارآفرین است
یعنی به‌دنبال تولید و ارائه خدماتی است که رقیب نداشته یا رقبای کمی داشته باشد. برای مثال استیو جابز در شرکت اپل نه‌تنها محصولات خاص تولید می‌کند، بلکه از سیستم عامل انحصاری خود در محصولاتش استفاده می‌کند.
بنابراین اهمیتی ندارد شما مدیر یک سازمان باشید یا کارآفرینی که کسب و کاری را راه‌اندازی کرده است. برای اینکه یک بیزینس من باشید، نیازمند داشتن ویژگی‌های نام‌برده هستید؛ درواقع می‌توان گفت بیزینس من بودن بیشتر از اینکه مربوط به جایگاه باشد، مربوط به مهارت‌ها و ذهنیت است؛ زیرا بسیارند افرادی که مدیر هستند، اما ذهنیت بیزینسی ندارند.
آشنایی با انواع کسب و کار
کسب و کار هم مثل سایر مفاهیم انواع مختلفی دارد که افراد باتوجه‌به هدف و ایده کاری که در سر دارند، یک مدل خاصی از کسب و کار را انتخاب می‌کنند. در ادامه با انواع کسب و کار از منظرهای مختلف آشنا می‌شویم:
انواع کسب و کار از نظر صندوق مهر
- کسب و کار خانگی که می‌تواند فروش به‌صورت فیزیکی یا در بستر مجازی باشد؛
- خوداشتغالی یا خویش‌فرمایی که یک فرد خودش با تلاش خودش درآمد کسب می‌کند؛
- کارفرمایی به کسب و کاری گفته می‌شود که در قالب پروژه با سایر شرکای تجاری همکاری می‌کند و همه منفعت مالی می‌برند؛
- . کارآفرینی ایده‌ای نو است که توسط گروهی خلاق به عرصه اجرا می‌رسد؛
- کسب و کار تعاونی، اجتماعی مستقل از افرادی است که به‌طور داوطلبانه برای رفع نیازها و آرمان‌های مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود به‌وسیله یک بنگاه اقتصادی با مالکیت مشترک و نظارت مردمی تشکیل می‌شود.
انواع کسب و کار از نظر مالکیت
- در مالکیت انحصاری سود کسب و کار متعلق به یک نفر است. ممکن است مالک خودش کار کند یا دیگران را استخدام کند. در این نوع کسب وکار صاحب کسب و کار مسئولیت نامحدودی برای بدهی‌های ناشی از کسب و کار دارد؛
- در کسب و کار مشارکتی سود متعلق به دو یا تعداد بیشتری از افراد است. در بسیاری از کسب و کارهای مشارکتی هر شریک به‌صورت نامحدود مسئول بدهی‌های کسب و کار است. کسب و کار مشارکتی می‌تواند به‌صورت مشارکت عمومی، مشارکت محدود و مشارکت با مسئولیت محدود باشد؛
- کسب و کار دولتی کسب و کاری است که زیر نظر دولت است و سود حاصل از آن در راستای منافع کشور و برای بودجه کارهای دولتی استفاده می‌شود؛
- به شرکت‌های نیمه دولتی کسب و کار خصولتی (خصوصی و دولتی) می‌گویند.
انواع کسب و کار از نظر قلمرو فعالیت
- کسب و کار خانگی؛
- کسب و کار اینترنتی؛
- کسب و کار خانوادگی؛
- کسب و کار روستایی.
انواع بیزینس از نظر اندازه
- کسب و کار کوچک (۱ تا ۵۰ نفر)؛
- کسب و کار متوسط (50 تا ۲۰۰ نفر)؛
- کسب و کار بزرگ (بیشتر از ۲۰۰ نفر)
انواع کسب و کار در عصر فناوری
- کسب و کار تولیدی؛
- کسب و کار خدماتی؛
- کسب و کار تجاری؛
- کسب و کار فناوری اطلاعات و ارتباطات.
آشنایی با مفاهیم کلیدی کسب و کار
پس از اینکه با مفهوم بیزینس یا کسب و کار و انواع آن آشنا شدید، می‌خواهیم درباره مفاهیم کلیدی در کسب و کار صحبت کنیم. این مفاهیم پایه و اساس کسب و کار را تشکیل می‌دهند و برای هر صاحب کسب و کاری لازم و ضروری است که با این مفاهیم آشنایی داشته باشد. مهم‌ترینِ این مفاهیم عبارتند از:
بازار
بازار جایی است که محصولات و خدمات مشابهی به افراد خاصی در یک محدوده مکانی مشخص ارائه شده و به فروش می‌رسند. در بازار، تبادل کالا و خدمات بین فروشندگان و خریداران انجام می‌شود.
بازارها ممکن است به‌صورت فیزیکی در مکان‌هایی مانند بازارهای محلی، بازارهای بین‌المللی و… وجود داشته باشند. همچنین می‌توانند به‌صورت آنلاین و اینترنتی باشند.
صنعت
صنعت مجموعه‌ای از بنگاه‌های اقتصادی خارج از وجود در یک فضای بازار است که نیازهای مشخصی را تامین می‌کنند. به‌طور مثال وقتی از صنعت غذایی صحبت می‌شود، منظور تمام کسب و کارهایی هستند که مواد غذایی را تولید یا عرضه می‌کنند.
بیزینس مدل
بوم کسب و کار یا بیزینس مدل یک مدل توصیفی است که توضیح می‌دهد چگونه یک کسب و کار ارزش خود را به ذینفعانش ارائه می‌دهد، محصولات خود را به بازار عرضه می‌کند و درآمد کسب می‌کند.
بیزینس پلن
بیزینس پلن یک سند راهبردی است که شامل اهداف، استراتژی‌ها، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای کسب و کار است. این سند برای موفقیت و رشد کسب و کار بسیار ضروری است.
استراتژی کسب و کار
استراتژی کسب و کار یک شیوه راه است که به کسب و کار کمک می‌کند بتواند به اهداف مشخص‌شده خودش از طریق این راه برسند.
رابطه بین استراتژی و بیزینس
بیزینس انجام عملی است که یک یا چند فرد با کمک ابزار و تجهیزات مختلف، برای رسیدن به سودآوری انجام می‌دهند. برای رسیدن به این سودآوری نیاز است استراتژی‌هایی در مسیر کار وجود داشته باشد.
همچنین استراتژی کسب و کار، به‌عنوان رویکرد یا روش عملیاتی است که یک سازمان یا کسب و کار برای بهبود عملکرد و رشد اقتصادی خود انتخاب می‌کند. این استراتژی به‌عنوان زیربنای اصلی فعالیت کسب و کار، به کارکنان، مشتریان، سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان کمک می‌کند تا درک بهتری از نحوه برنامه‌ریزی کسب و کار برای دستیابی به اهداف داشته باشند.
توسعه کسب و کار
گسترش یا توسعه کسب و کار فرایند افزایش ظرفیت و قدرت کسب و کار است که شامل گسترش بازار، افزایش تولید، افزایش مشتریان و افزایش ارزش ارائه‌شده به مشتریان می‌شود. در مقاله توسعه کسب و کار چیست کاملا مفهوم توسعه کسب و کار و استراتژی های توسعه کسب و کار را توضیح داده‌ایم.
نکات مهم قبل از شروع کسب و کار
شروع هر کسب و کار چالش‌های خاص خودش را دارد و با مشکلاتی همراه است. برای اینکه در این مسیر مبهم و پر از ریسک احتمال شکست را به حداقل برسانید، بهتر است نکات زیر را قبل از شروع کسب و کار در نظر داشته باشید.
- انتخاب بازار مناسب و مطالعه کامل و دقیق روی بازار برای شناخت نیازهای مشتریان؛
- نوشتن طرح توجیهی برای اطمینان از توجیه‌پذیر بودن کسب و کار؛
- ایجاد یک برنامه کسب و کار دقیق و بودجه‌بندی مناسب؛
- خرید ابزار و تجهیزات فناوری‌های نوین و دیجیتال؛
- ایجاد تیمی متخصص و متعهد و ایجاد فضای کاری خوب و یک تیم حرفه‌ای؛
- استفاده از استراتژی‌های بازاریابی قوی برای ورود قوی به بازار؛
- فراهم آوردن خدمات و محصولات باکیفیت با قیمت مناسب؛
- شناخت ریسک‌های مرتبط با کسب و کار و ایجاد برنامه‌های مدیریت بحران؛
- برنامه‌ریزی داخلی و بین‌المللی برای گسترش کسب و کار؛
- تعیین شاخص‌های عملکرد کسب و کار به‌طور دقیق؛
- ایجاد نقشه استراتژیک نوآورانه برای مواجهه با رقبا؛
- برنامه‌ریزی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری در بلندمدت؛
- مطالعه بازار و رصد روندهای قدیمی و جدید برای پیش‌بینی تغییرات.
نکات مهم برای حفظ و نگهداری از بیزینس موجود
- ایجاد یک برنامه راهبردی و استراتژیک برای کسب و کار و پایبند بودن به آن؛
- مدیریت مالی صحیح و دقیق برای نگهداشت بودجه و کاهش هزینه‌ها؛
- بازنگری مداوم اهداف کسب و کار؛
- ارتقاء و بهبود مستمر فرآیندها و خدمات؛
- شناخت مشتریان و تأمین نیازهای تغییریافته آن‌ها
- ارتباطات موثر با مشتریان و وفادارسازی آن‌ها؛
- توسعه و ارتقاء مهارت‌های کارکنان و تیم‌های کاری؛
- استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت و بهبود فرآیندها؛
- تجدید نظر در استراتژی‌ها و سیاست‌ها در روزهای آینده؛
- پایش و اندازه‌گیری عملکرد کسب و کار به‌طور دقیق؛
- افزایش استخدام و توسعه تیم‌های کاری؛
- شناخت و مدیریت ریسک‌های جدید کسب و کار؛
- استفاده از تکنولوژی‌های امنیتی و حفاظتی برای حفظ اطلاعات حساس کسب و کار؛
- کنترل موثر فرآیندهای تغییر و تحول سازمانی؛
- برندسازی و تبلیغات اصولی و موثر برای توسعه کسب و کار؛
- بهبود و رونق بازاریابی و فروش محصولات و خدمات؛
- ارائه محصولات و خدمات باکیفیت و با قابلیت اطمینان بالا به مشتریان؛
- افزایش ارتباط با ارگان‌ها و شرکای تجاری برای توسعه کسب و کار؛
- انعطاف‌پذیری و تطابق با تغییرات اقتصادی و بازاری برای پویا کردن کسب و کار.
سخن پایانی
کسب و کار یک فعالیت اقتصادی است که برای تولید کالا یا ارائه خدمات به منظور کسب درآمد انجام می‌شود. در این مقاله به بررسی مفاهیم کلیدی کسب و کار پرداختیم. در طول سال‌های مختلف، با تغییر عصرها و توسعه فناوری‌ها، دیدگاه‌ها هم نسبت به کسب و کارها تغییر کرده است و اهمیت آن به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
امروزه هر فردی از کوچک تا بزرگ و پیر و جوان دائما در حال کسب و کار است. ازآنجاکه کسب و کارها نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی یک کشور دارند، همه افراد ازجمله مدیران و کارآفرینان باید به‌دقت برای کسب و کار خودشان برنامه‌ریزی کرده و آن را مدیریت کنند. درنتیجه، بهبود مهارت‌های کسب و کاری، مدیریت بیهنه منابع و توانایی تفکر استراتژیک در بازار باعث موفقیت و رشد پایدار کسب و کار خواهد شد. به‌علاوه، توجه به تکنولوژی و نوآوری و ایجاد ارتباطات موثر با مشتریان و همکاران نیز از عوامل اصلی موفقیت یک کسب و کار است.
