نحوه برقراری ارتباط موثر در خانواده

نحوه برقراری ارتباط موثر در خانواده

پس از اینکه با مزایای ارتباط موثر در خانواده آشنا شدید، می‌توانیم درباره نحوه برقراری آن صحبت کنیم. در ادامه تکینک‌هایی برای برقراری ارتباط موثر در خانواده آورده‌ایم.

۱. در ابراز خود صادق باشید

داشتن صداقت در کلام و و رفتار یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها در ساخت و حفظ ارتباطات در خانواده است. گاهی فکر می‌کنیم برای حفظ رابطه بهتر است خلاف چیزی رفتار کنیم که درونمان می‌گذرد؛ درحالی‌که داشتن صداقت درابراز بیشتر از آنچه تصور می‌کنید کمک‌کننده است.

وقتی از صداقت در ابراز صحبت می‌کنیم، یعنی دقیقا چیزی را بروز دهیم که درونمان می‌گذرد. که منظورمان این نیست که هنگام عصبانیت مجاز هستید پرخاشگرانه رفتار کنید؛ بلکه به این معناست که خشم خود را به‌درستی و یدون آسیب رساندن به خود یا دیگران بیان و در جهت رفع آن تلاش کنید.

۲. خود واقعی‌تان را به نمایش بگذارید 

گاهی این تصور که اگر اینطور باشم، دیگران مرا دوست نخواهند داشت، باعث می‌شود از خود واقعی‌مان فاصله بگیریم. اکثر ما علایق و نیازهای خود را قربانی قضاوت‌های دیگران می‌کنیم. یادتان باشد تنها یک نسخه از شما وجود دارد و هیچ‌کس دیگری نمی‌تواند شما باشد؛ همان‌طورکه من نمی‌توانم شخص دیگری باشم.

بهترین نسخه خودتان را زندگی کنید؛ زیرا  افراد به‌خاطر چیزی که هستید با شما ارتباط برقرار می‌کنند. ترس از قضاوت شدن، ترک شدن، طرد شدن و دوست داشته نشدن ما را از واقعی بودن دور می‌کند. واقعی بودن باعث می‌شود با خودتان یکپارچه شوید؛ درحالی‌که تلاش برای راضی نگه داشتن بقیه باعث ایجاد دوپارگی در شخص می‌شود و فشار روانی زیادی بر شخص اعمال می کند.

۳. گفتگو را ادامه دهید 

در فرهنگ ما کم صحبت کردن نوعی فضیلت محسوب می‌شود. حتی ادبیات‌مان پر است از ضرب المثل‌ها و شعرهایی که به کم صحبت کردن اشاره می‌کنند؛ مانند:

• کم گوی و گزیده گوی چون در
•  تن را زیان است از زبان
•  لب وا نکن تا رسوا نشوی
•  سکوت نشانه خردمندی است
• و… .

از این دست جملات در فرهنگ ما زیاد است؛ اما اگر رابطه‌ای سالم و موثر می‌خواهید، به گفتگو ادامه دهید. سوال بپرسید، کنجکاو باشید و گفتگو را زنده نگه دارید.

۴. پذیرش یکدیگر را تمرین کنید

 وقتی واقعی بودن را تمرین می‌کنید، به افراد خانواده‌تان نیز این فضا را بدهید که بتوانند واقعی باشند. آن‌ها را همان‌طور بپذیرید که هستند و دوستشان داشته باشید. چیزی که غالبا روابط را به هم می‌زند، کنترل‌گری‌هایی است که در خانواده وجود دارد. اگر روابط سالم و موثر در خانواده می‌خواهید، به یکدیگر حق انتخاب و فضایی برای ابراز خود حقیقی بدهید.

۵. میانجی‌گری کنید و از میانجی کمک بگیرید

 گاهی تعارضات در خانواده مانعی برای شنیدن یکدیگر ایجاد می‌کند. در این مواقع می‌توانید نقش میانجی را بازی کنید، هردو طرف را بشنوید و کمک کنید تا احساسات و نیازهای خود و شخص مقابل را ببینند و درک کنند.

تصور کنید تعارضی بین پدر و پسر نوجوان خانواده وجود دارد. هر بار که این دو مقابل هم قرار می‌گیرند، مستعد پرخاش و رفتار ناسالم هستند. در این زمان می‌توانید با گوش دادن به هردو کمک کنید تا تقاضایی را پیدا کنند که نیاز هردو را تامین می‌کند. اگر تعارضی دارید که تمام اعضای خانواده را درگیر کرده، از شخصی خارج از خانواده به‌عنوان میانجی‌گر کمک بگیرید.

۶. حامی باشید

از یکدیگر در مسیر رشد و پیشرفت حمایت کنید. مورد حمایت خانواده قرار گرفتن دلگرم کننده است .حامی بودن در خانواده می‌تواند روابط را بهبود بخشد.

۷. خشم خود را مدیریت کنید

مدیریت خشم به‌معنای انکار یا سرکوب خشم نیست؛ بلکه به‌معنای انتخاب رفتار مناسب است؛ رفتاری که نه به من آسیب برساند و نه به دیگری. در وهله اول نیاز است دلایل و محرک‌های خشم خود را شناسایی کنید. در این صورت می‌توانید آگاهانه انتخاب کنید که چه رفتاری مناسب است. یادگیری مهارت‌های هوش هیجانی و مدیریت خشم بسیار در برقراری ارتباط موثر در خوانواده کمک می‌کند. اگر با مهارت  هوش هیجانی آشنایی ندارید، حتما مقاله هوش هیجانی چیست را بخوانید.

۸. از سوالات «چرا» بپرهیزید 

سوالات چرا فرد مقابل را در جایگاه متهم قرار می‌دهد؛ بنابراین شخص تلاش می‌کند از خود دفاع کند. وقتی شخص در حال دفاع کردن و اثبات خوب بودن خودش است، نمی‌تواند احساسات و نیازهای شما را بشنود؛ بنابراین شما در حال ساخت مانعی درشنیدن و مرتبط شدن هستید.

سوالتان را تغییر دهید تا ژندگی‌تان تغییر کند. به‌حای پرسیدن «چرا» این کار رو کردی؟ بپرسید چطور این وضعیت را بهبود ببخشیم. به‌جای پیدا کردن مقصر به‌دنبال حل کردن و بهتر کردن باشید.

۹. روی تغییر خودتان تمرکز کنید 

تغییر از خود ما شروع می‌شود. جمله معروفی ازماهاتما گاندی به یادگار مانده است که می‌گوید: «خودتان تغییری شوید که در دنیا جستجویش می‌کنید».

در خانواده‌ای که والدین به کودکان خود احترام نمی‌گذارند، احترام دریافت نمی‌کنند. می‌خواهید درک شوید؟ درک کنید. نیاز به شنیده شدن و همدلی دارید؟ بشنوید و همدلی کنید. تغییر را از خودتان شروع کنید و به‌جای تمرکز روی تغییر اعضای خانواده روی تغییر و بهبود خود متمرکز شوید.

۱۰. محترمانه رفتار کنید

 شخصی را می‌شناسم که می‌گفت: «با فرزند خود مانند فرزند همسایه رفتار کنید!» معتقد بود ما با کودکان غریبه محترمانه‌تر از کودکان خودمان رفتار می‌کنیم. حفظ احترام یکی از اساسی‌ترین پایه‌های ارتباط موثر در خانواده است. فراموش نکنید که نمی‌توان دیگران را وادار به احترام گذاشتن کرد؛ اما اگر احترام گذاشتن را تمرین کنید، به زودی احترام را از اعضای خانواده دریافت خواهید کرد.

۱۱. از صمیم قلب محبت کردن را تمرین کنید

 ذات انسان سرشار از محبت است. سرشت ما با محبت بودن و مهرورزیدن آفریده شده است؛ اما در طول سال‌ها زندگی،‌ از ذاتِ بامحبتِ خود فاصله می‌گیریم، یاد میگیریم یکدیگر را قضاوت کنیم، به هم برچسب بزنیم و خشونت‌های کلامی و روانی نسبت به یکدیگر روا می‌داریم.

برای یهبود روابط در خانواده کافی است محبت تنها انگیزه ما باشد و طوری رفتار کنیم که نشان دهد این تنها انگیزه ماست. در این فرآیند سایر اعضای خانواده کم‌کم با ما همراه می‌شوند و سرانجام می‌توانیم با مهربانی به هم پاسخ دهیم. 

ارتباطی بر پایه محبت خلق کنید. متاسفانه غالبا روابط خانوادگی مبتنی بر توقع است؛ یعنی من توقع دارم در مقابلِ محبتی که می‌کنم کاری برایم انجام دهی. مایندست نثار محبت از صمیم قلب به ما کمک می‌کند به خیر درونمان اجازه  ظهور دهیم و بدون توقع و انتظار جبران محبت را به  اعضای خانواده خود نثار کنیم.

۱۲. هر «نه» درواقع «بله» به یک چیز دیگر است

 ما تمایل داریم «نه» و «نمی‌خواهم» را طرد شدن معنا کنیم. درواقع اگر درخواستمان رد شود، فکر می‌کنیم خودمان رد دشده ایم! احساس طرد شدن و دوست داشتنی نبودن باعث می‌شود برای حفظ رابطه تلاشی نکنیم.

مارشال روزنبرگ روانشناسی بود که الگویی برای ارتباط بدون خشونت را پایه‌گذاری کرد. او معتقد است  «نه» می‌تواند آغاز یک گفت‌گو باشد. ما می‌توانیم گفت‌گو را با برقراری ارتباط با نیازهایی ادامه دهیم که فرد دیگر تلاش می‌کند با “نه” گفتن تحقق بخشد. راه دیگر تفکر درباره این است که وقتی فرد به تقاضای من “نه” می‌گوید، به چه نیازی “بله” می‌گوید.

۱۳. قدردان باشید

 قدردانی می‌تواند پیوند میان افراد خانواده را محکم‌تر کند و محبت بین اعضا را افزایش دهد. به افراد احساس دیده شدن، شنیده شدن، مهم بودن و مفید بودن می‌دهد و درکل، رابطه‌ بین اعضای خانواده را محکم می‌کند.

فرض کنید هرچقدر تلاش می‌کنید، کسی نیست از شما قدردانی کند. احتمالا انگیزه‌تان را برای ادامه دادن از دست خواهید داد. عکس این قضیه نیز صادق است. قدردانی کردن به افراد انگیزه تلاش کردن می‌دهد.

۱۴. صبور باشید

برای ایجاد تغییر، ساخت یا بهبود روابط در خانواده باید صبور باشید؛ زیرا این فرایند به زمان نیاز دارد. صبور بودن در مقابل اعضای خانواده نیز می‌تواند یکی از راه‌های کمک‌کننده به ارتباط موثر در خانواده باشد. اگر والد هستید و خصوصا اگر نوجوان در خانه دارید، صبور بودن یکی از مهارت‌های ضروری برای شماست.

۱۵. زمان کافی به هم اختصاص دهید

دورهمی‌های هفتگی داشته باشید و درباره مشکلاتتان در طول هفته صحبت کنید. صحبت کردن و دورهم جمع شدن صمیمت را افزاش می‌دهد. صمیمیت یکی از اهداف ما در برقراری ارتباط موثر با خانواده است. برای برنامه‌های تفریحیِ خانوادگی برنامه‌ریزی کنید و مطمئن شوید وقت کافی را به خانواده و اعضای خانواده‌تان اختصاص می‌دهید.

۱۶. شوخ‌طبعی می‌تواند روابطتان را بهبود بخشد

شوخی و شوخ‌طبعی باعث می‌شود جمع دوستانه‌تر و صمیمانه‌تری داشته باشید. افراد شوخ‌طبع انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و راحت‌تر از پس مشکلات و چالش‌ها بر می‌آیند. علاوه بر این شوخ‌طبعی می‌تواند جو شاد و لذت‌بخشی در خانه به وجود بیاورد که خود این مطلب به بهزیستی خانواده و ایجاد رابطه  محکم‌تر بین اعضا خانواده کمک بزرگی می‌کند.

۱۷. تعارضات خود را مدیریت کنید

 درباره ناکامی‌ها، ناراحتی‌ها، مشکلات و تعارضات خود با اعضای خانواده گفتگو کنید. از یکدیگر برای رفع تعارضات کمک بگیرید. یادتان باشد خانواده اصلی‌ترین و مهم‌ترین جامعه‌ای است که شما عضو آن هستید؛ پس به‌عنوان یکی از اعضای این جامعه در بهزیستی آن شریکید. گفتگو درباره چالش‌های خانوادگی می‌تواند باعث کاهش فشارهای روانی شود.

سخن پایانی

زندگی خانوادگی، کلید موفقیت و سلامت روابط را دارد. در این مقاله به بررسی اهمیت ارتباطات خانوادگی، مهارت‌های ارتباطی لازم و راهکارها برای بهبود ارتباطات پرداختیم.