رشته MBA چیست؟ معرفی کامل رشته مدیریت کسب و کار

سرفصل های رشته مدیریت کسب و کار MBA

مباحثی که در رشته مدیریت کسب و کار در مجموعۀ ما تدریس می‌شوند، عبارت‌اند از:

• مدیریت استراتژیک
• تاریخچه مدیریت ایران و جهان
• آینده پژوهی
• اصول مدیریت کسب و کار
  
• مدیریت بازاریابی
• مدیریت منابع انسانی
• رهبری
• مدیریت رفتار سازمانی
• تجارت الکترونیک
• برندینگ
• مدیریت مالی برای مدیران غیر مالی
• مباحث حقوقی
• دیجیتال مارکتینگ
• کارگاه‌های توسعه فردی؛
• اصول و فنون مذاکره.

اهمیت و ضرورت ام بی ای

 اهمیت رشته ام بی ای چیست ؟ از شما می‌خواهیم برای چند لحظه چشم‌هایتان را ببندید و ۱۰ سال پیش را به خاطر بیاورید. چه چیزی از آن موقع تا به امروز به‌طور کل زیرورو نشده است؟

 حتی اگر موردی پیدا کنید که متحول نشده باشد، قطعاً از این تحولات تاثیر گرفته است؛ به‌عنوان مثال فرهنگ مصرف، تکنولوژی، فرصت‌ها و تهدیدهای یک شرکت، نقاط قوت و ضعف یک سازمان یا حتی یک فرد همه از این تحولات تأثیر گرفته‌اند.

مدیریت کسب و کار mba رشته‌ای کاربردی برای مدیرانی است که می‌خواهند تا حدودی با ضرب‌آهنگ تغییر و تحولات، هم‌آهنگ شوند و بتوانند سازمان‌شان را رشد بدهند؛ بااین‌حال این رشته به هیچ‌وجه جامع و کامل نیست. البته جالب است بدانید که مینتزبرگ کتابی با نام «سازمان‌ها مدیر می‌خواهند، نه دانش‌آموختۀ MBA» دارد و در این کتاب نقدهای تندی به MBA وارد کرده است.

از طرفی توسعه یک سازمان یا کسب و کار و به‌تبع آن یک کشور به بهبود دانش و مهارت‎های مدیریتی وابسته است. با تربیت مدیران موفق است که می‎توان بازدهی و بهره وری را افزایش داد و از تمامی پتانسیل‌های موجود به بهترین شکل ممکن استفاده کرد. اما اهمیت و ضرورت دوره MBA چیست؟

• آگاهی بیشتر از بازارهای جهانی

با شرکت در کلاس‌های MBA با کارآفرینان و مدیران کسب و کار صنایع دیگری در تماس خواهید بود؛ افرادی که تجربیات و دیدگاه‎‌های متفاوتی درباره اقتصاد ایران و جهان دارند؛ به‌عبارتی علاوه بر یادگیری از اساتید حوزه مدیریت، از شبکه‌سازی با مدیران صنایع دیگر و استفاده از تجربیات آن‌ها نیز بهره‎مند خواهید شد. 

• بهبود مهارت‎‌های ارتباطی

 ارتباط موثر و متقاعدسازی مهارتی اساسی است که برای موفقیت در کسب و کار ضروری به نظر می‎‌رسد. ممکن است ارتباط برقرار کردن در برابر سایر مهارت‌‎های فنی به نظر پیش‌‎پا‎افتاده بیاید؛ اما درواقع اهمیت زیادی دارد. در این‎جا نقش دوره MBA چیست؟ این دوره می‌‎تواند مهارت‎‌های ارتباطی شفاهی و نوشتاری شما را با آموزش اصول و فنون مذاکره بهبود ببخشد و به شما کمک می‌کند تا مفاهیم را به افراد مختلف و در سطوح گوناگون انتقال دهید و مطمئن شوید که همه نیروها باهم و در یک جهت و برای یک هدف مشترک کار می‎‌کنند.

• افزایش فرصت‌‎های کاری در یک بازار کار رقابتی

داشتن دانش‌های مدیریتی در سطح حرفه‌ای می‌‎تواند یک مدیر را نسبت به همتایان خودش متمایز کند. از سازمان‎‌های تولید انرژی گرفته تا محصولات مصرفی و استارتاپ‌ها داشتن یک نیروی MBA می‎‌تواند دارایی بزرگی برای هر صنعتی باشد. کارفرمایان معمولا به‌دنبال استخدام حداقل یک نیرو با مدرک MBA هستند؛ زیرا مهارت‌آموزان Mba در بازاریابی و امور مالی مهارت‌‎های ذی‌قیمتی دارند.

تاریخچه مدیریت کسب و کار mba در جهان و ایران

MBA برای اولین‌بار در سال ۱۹۰۸ در دانشگاه هاروارد تدریس شد. این رشته اکنون در مدرسۀ کسب و کار هاروارد (Harvard Business School) تدریس می‌شود.
از ابتدای سال ۱۹۳۰ نیز کم‌کم تدرسیس رشته MBA در مدارس کسب و کار به صورت‌ جدی‌تر شکل گرفت و در سراسر آمریکا مطرح شد. در آن سال‌ها دانشجویانِ کمی پذیرفته می‌شدند؛ اما هم‌اکنون سالانه نزدیک به دوهزار نفر فقط از دانشگاه هاروارد در این رشته فارغ‌التحصیل می‌شوند.
در اروپا نیز بعد از گذشت پنج دهه، یعنی در سال ۱۹۵۷، رشته Mba توسط Insead در کشور فرانسه برگزار شد. این دوره در ایران قبل از انقلاب اسلامی توسط دانشگاه هاروارد پایه‌گذاری شد.

 آن زمان توسط «شعبه مطالعات مدیریت هاروارد» که پس از انقلاب، به دانشگاه امام صادق (ع) تغییر نام داد، در ایران مطرح شد. پس از این تغییر در سال ۱۳۷۸ دوباره به دست دکتر علینقی مشایخی و دوستان ایشان، رشته MBA احیا شد و مورد استقبال قرار گرفت.

رشته MBA چه گرایش‌هایی دارد؟

رشته MBA گرایش‌های متنوعی دارد و خوشبختانه این شرایط را برای علاقه‌مندان به آموزش مدیریت فراهم کرده است تا بتوانند براساس نیازشان در گرایشی به آموزش و یادگیری بپردازند که برایشان مفید است. در این بخش به مهم‌ترین گرایش های رشته MBA اشاره می‌کنیم:

• گرایش بازاریابی
• گرایش منابع انسانی
• گرایش استراتژی
• گرایش کنترل پروژه
• گرایش رفتار و منابع سازمانی
• گرایش خدمات
• گرایش کسب‌وکار بین‌المللی
• گرایش کارآفرینی
• گرایش سیستم‌های اطلاعاتی و فن‌آوری اطلاعات
• گرایش نوآوری و توسعه محصولات و خدمات

اگر تمایل دارید درباره هرکدام از این شاخه‌ها بیشتر بدانید، حتما مقاله ما درباره گرایش های MBA را مطالعه کنید.

هدف از راه‌اندازی رشته مدیریت MBA چیست؟

هدف کلی رشته مدیریت حرفه ای کسب و کار MBA توانمندکردن مدیران درزمینۀ ادارۀ کسب و کار است. در ادامه به چند هدف مهم دیگر نیز اشاره می‌کنیم:

• تربیت رهبران کارآزموده و حرفه‌ای با هدف مدیریت صحیح مجموعه‌‎ای از افراد؛
• یادگیری شیوه‎ توسعه، بازاریابی و فروش محصولات و خدمات؛
• یادگیری شیوه‎‏ استفاده از تکنیک‌‎های مختلف برای ایجاد ارتباط و مشارکت با افراد گوناگون جهت ساخت شبکه‌های جمعی بزرگ‌تر؛
• یادگیری نحوه مدیریت شرایط دشوار مانند بحران‌های مالی یا رسوایی‌های عمومی؛
• یادگیری سالم نگه‌‎داشتن فضای مالی سازمان و به‌تبع آن کشور؛
• حفظ و ارتقای تصویری مثبت از شرکت به‌وسیله مدیریت بهتر سازمان؛
• جمع‌آوری، تفسیر و ایجاد گزارش براساس داده‌های کسب‌وکار؛
• آموزش چگونگی استخدام استعداد‎های برتر و حفظ کارکنان فعلی؛
• یادگیری چگونگی برقراری تماس‌های سخت و پیچیده، مدیریت بحران، رفع تنش‌های شرکت و … .

نکته‌ای که دربارۀ شرکت‌کنندگان دوره مدیریت کسب و کار وجود دارد این است که مدیران سطوح بالای سازمان‌ها نیاز دارند تا MBA را با گرایش خاصی بخوانند؛ به‌عنوان مثال مدیرعامل یک سازمان با بیش از ۵۰۰ نفر کارمند باید MBA عمومی را قبل از رسیدن به این سطح فرا گرفته باشد؛ سپس در این موقعیت نیاز دارد تا MBA با گرایش استراتژی بیاموزد.

مدیر بازاریابی این سازمان باید MBA با گرایش بازاریابی را فرا بگیرد؛ چون در سازمان‌های بزرگ لازم است مدیران بخش‌های مختلف سازمان MBA را تخصصی‌تر و درزمینه مربوط به خود بیاموزند.

بازار کار رشته MBA به چه صورت است؟

به طور کلی سوال «بازار کار چه رشته‌ای خوب است؟» سوال درستی نیست؛ بلکه بهتر است پرسیده شود: «من برای چه کاری خوب هستم؟». اگر بازار کاری را می‌شناسید که خوب نباشد، به ما معرفی کنید تا ما شخصی را به شما معرفی کنیم که به خوبی از آن بازار منفعت کسب می‌کند.

در هرصورت شخصی که این دوره را بگذراند، نسبت به سایر افراد، عملیاتی‌تر است؛ زیرا این مباحث تئوری نیستند؛ درنتیجه مطالبی که شخص در این دوره می‌آموزد، کاملاً کاربردی است و بسیار مفید برای کسب و کار؛ زیرا امروزه صاحبان کسب وکارهای کوچک و بزرگ در ایران به خوبی فهمیده‌اند که برای بقا و رشد همواره باید به‌روز باشند.

دانش و مهارت مدیریت کسب‌ و کار یا همان mba همان دانش به‌روزی است که می‌تواند هر کسب ‌و کاری را به مقصد رشد و افزایش سودآوری برساند؛ به همین دلیل امروز اکثر شرکت‌ها و سازمان‌ها به جذب دانش‌آموختگان رشته مدیریت کسب و کار تمایل پیدا کرده‌اند.

شاید این سوال برایتان پیش بیاید که این افراد دقیقاً در چه سمت سازمانی به کار گرفته می‌شوند؟ در اینجا به ۲۱ مورد از جایگاه‌های شغلی این رشته در سازمان‌های ایرانی اشاره می‌کنیم:

• مدیر بازاریابی
• مدیر فناوری اطلاعات (مدیر واحد IT)
• مدیر فروش
• مدیر مجموعه‌های خدماتی
• مدیر دیجیتال مارکتینگ (بازاریابی دیجیتال)
• تحلیل‌گر توسعه اقتصادی
• اقتصاددان پژوهشی
• تحلیل‌گر کسب وکار آی تی
• مدیر هوشمندسازی کسب‌ و کار
• کارشناس موفقیت مشتری
• تحلیل‌گر امور مالی
• مدیر مشاور مالی
• معاون مدیر مالی
• تحلیل‌گر امور مالی
• تحلیل‌گر سیستم‌های کسب‌وکار
• تحلیل‌گر استراتژی‌ کسب‌وکار
• تحلیل‌گر برنامه‌های کاربردی کسب‌وکار
• مدیریت امور سبد سهام
•  مشاور کسب‌وکارهای نوپا
• مشاور استارتاپ‌ها
• مشاور مدیران عالی.

 البته لازم به ذکر است که بخش بزرگی از شرکت کنندگان رشته MBA مدیر کسب و کار شخصی خودشان هستند یا تصمیم دارند کسب و کار شخصی خودشان را راه بیاندازند؛ زیرا افرادی که در رشته مدیریت کسب و کار آموزش می‌بینند، در صورت استخدام شدن، حقوق بیشتری از سایر کارمندان دریافت می‌کنند؛ اما کسانی که آموزش‌های MBA را در کسب و کار خودشان پیاده می‌کنند، می‌توانند درآمد خودشان را بدون هیچ سقفی افزایش دهند.

آینده شغلی رشته مدیریت mba

آینده شغلی رشته مدیریت کسب و کار در ایران کاملاً درخشان است. همان‌طورکه می‌دانید، رشته مدیریت کسب و کار Mba در ایران، نسبت به سایر رشته‌های مدیریتی رشته‌ای جدید محسوب می‌شود. از طرفی این رشته به دو علت بازارکار گسترده‌ای را در ایران ایجاد کرده است:

1. تنوع زیاد گرایش‌های این رشته؛
2. نیاز شدید کسب ‌و کارهای امروز به مهارت‌های مدیریت کسب ‌و کار کمتر سازمانی را در ایران می‌توان یافت که به استخدام دانش‌آموختگان رشته مدیریت کسب و کار نیاز نداشته باشد!

اگر هدف شما از گذراندن دوره MBA استخدام شدن در یک موقعیت شغلی با درآمد بالاست، رشته درستی را انتخاب کرده‌اید؛ اگرچه اکثر شرکت‌کنندگان در این رشته ترجیح می‌دهند استخدام نشوند؛ زیرا دانش‌آموختگان رشته MBA در تمام زمینه‌های مدیریت کسب‌وکار، از طراحی استراتژی و مدیریت منابع انسانی گرفته تا تبلیغات و فروش، توانمند می‌شوند.

آمارها نیز نشان می‌دهند که اکثر دانش‌آموختگان رشته مدیریت کسب ‌و کار پس از اتمام آموزش، وارد نقش‌های مدیریتی می‌شوند و فقط ۱۰درصد آن‌ها در نقش‌‌های مشاوره‌ای در سازمان‌ها مشغول به کار می‌شوند. تعداد معدودی هم ترجیح می‌دهند با کسب مدرک دکتری، به‌عنوان استاد دانشگاه در این رشته تدریس کنند.

اعتبار مدرک Mba چقدر است و به چه عواملی بستگی دارد؟

اگر برای مدیری گرفتن گواهینامه این دوره مهم و ارزشمند است، می‌تواند در دانشگا‌های ارائه‌دهنده این رشته ثبت‌نام کرده یا این دوره را در مراکز آزادی بگذراند که مدرک موردتایید وزارت علوم را می‌دهند. اعتبار این مدرک به دانشگاه محل تحصیل بستگی دارد.
درباره مراکز آزاد که رشته Mba را تدریس می‌کنند، نگاهی به رزومه استادان آن مرکز و نظر فارغ‌التحصیلان آن می‌تواند به شما کمک کند تا دربارۀ اعتبار آن مدرک دیدی کلی به دست آورید.

خوشبختانه مدرک‌گرایی کم‌کم دارد ارزش خودش را از دست می‌دهد و سازمان‌ها و مدیران بیشتر به‌دنبال افزایش مهارت هستند تا گرفتن مدرک. 

گرفتن مدرک بدون یادگیری اصولی مباحث ارزشی ندارد و آنچه مهم است، یادگیری و به‌کار‌بردن مباحث در کسب و کار است. مهم این است که مطالب به‌خوبی فراگرفته و در جای درست‌شان استفاده شوند.

آیا مدرک MBA ایرانی در کشورهای دیگر هم اعتبار دارد؟

چنانچه سازمان یا نهادی که این دوره را برگزار می‌کند، مورد تایید مجامع بین‌المللی باشد، مدرک MBA آن نیز اعتبار دارد.

دکترای Mba چیست ؟

DBA دکترای MBA است. مباحثی که در Dba تدریس می‌شود، مفصل‌تر و جزئی‌تر و عمیق‌تر از MBA می‌باشد. همچنین مطالب DBA نسبت به دورۀ MBA به‌روزتر هستند.

پیشنهاد می‌کنیم با مطالعه مقاله تفاوت dBA و MBA با فرق بین این دو رشته بیشتر آشنا شوید.

دوره ام بی ای دانشگاه‌ها بهتر است یا موسسات آزاد؟

بسیاری از افراد علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های مدیریتی با این چالش روبه‌رو هستند که این تخصص را در دانشگاه‌ها یاد بگیرند یا موسسات آموزش آزاد؟ بهتر است بدانید تصمیم‌گیری بین این دو راهی تابع عوامل مختلفی است؛ ازجمله اهداف شما از یادگیری مهارت‌های موردنیاز مدیران، بودجه مالی، زمان شما برای یادیگری این مهارت‌ها، شرایط و نیازهای شخصی شما.

از نظر بسیاری از صاحبان کسب و کار مدرک دانشگاهی اعتبار بیشتری از مدرک آزاد دارد. همین موضوع ممکن است باعث فراهم شدن شرایط کاری بیشتری در بازار کار شود. 

گفتن این نکته خالی از لطف نیست که این طرز تفکر نباید معیار تصمیم‌گیری شما باشد؛ زیرا آنچه یک مدیر را توانمند می‌‌کند، تواناییِ مهارت های مدیریتی است؛ نه اعتبار مدرک.

بهتر است بدانید مزیتی که موسسات آزاد نسبت به دانشگاه‌ها دارند این است که امکان انعطاف‌پذیری و گنجاندن برنامه‌های جانبیِ آموزشی خارج از درس در این موسسات بیشتر فراهم است. 

افرادی که می‌خواهند مدیریت کسب و کار را بدون کنکور و گذراندن واحدهای دانشگاهی یاد بگیرند، می‌توانند در موسسات آزاد ثبت‌نام کرده و در این دوره شرکت کنند. موسسات آزاد بسته به اینکه زیر نظر کدام نهاد دولتی فعالیت می‌کنند، مدرک ارائه می‌دهد.

مدرک وزارت علوم و سازمان فنی و حرفه‌ای در این بین از اعتبار بیشتری برخوردار هستند. سرفصل‌های آموزشی و مدت دوره (تعداد ساعات آموزش) این موسسات نیز توسط سازمان مربوطه تدوین می‌شود. همچنین آزمون نهایی بر طبق سرفصل‌هایی برگزار می‌شود که نهاد مربوطه ارائه می‌دهد. 

یادگیری رشته مدیریت Mba باعث افزایش درآمد می‌شود؟

قطعاً. به‌خصوص اگر یادگیری ام بی ای در جایگاه‌های شغلی قرار گیرید که در بالا نام برده شد، افزایش درآمد زیادی را به‌دنبال خواهد داشت. البته نباید این را فراموش کنیم منظور ما یادگیری تئوری‌وار نیست؛ بلکه یادگیری کاربردی و عملیاتی است.

چطور با شرکت در MBA به رشد کسب و کارم کمک کنم؟

1. هدفتان را از انتخاب این رشته شفاف کنید؛
2. براساس نیاز و تطابق با اهداف شغلی‌تان گرایش MBA مناسب را انتخاب کنید؛
3. تنها در صورتی می‌توانید در این رشته موفق شوید که زمان کافی برای مطالعه و کار عملی داشته باشید و برای یادگیری‌تان زمان صرف کنید؛
4. به آموخته‌هایتان عمل کنید و آن را در کسب‌وکارتان پیاده‌سازی کنید؛
5. سعی کنید با دیگر شرکت‌کنندگان شبکه‌سازی کنید و از این فرصت طلایی برای رشد و توسعه کسب‌وکارتان استفاده کنید.
6. تنها به آموزش‌های کلاسی اکتفا نکنید و در کنار استفاده از تجربیات استادان دوره، مطالب و منابع مطالعاتی مرتبط با MBA را مطالعه کنید؛