مقالات کسب و کاری
آموزش راه اندازی کسب و کار (اصول و مراحل)
اگر شما روحیات کارآفرینانه‌ای دارید، راه اندازی کسب و کار برای شما یک تجربه هیجان‌انگیز در زندگی است. راه‌اندازی یک کسب و کار به‌خصوص در شرایط اقتصادی رکود تورمی، اغلب با چالش‌های بسیاری همراه است و بسیاری از کارآفرینان در شروع کار تا حدی با ریسک مواجه می‌شوند؛ اما شناخت و درک مراحل راه اندازی کسب و کار می‌تواند به شما کمک کند تا این ریسک را کاهش داده، تصمیمات بهتری بگیرید و بتوانید شکست‌های احتمالی را پیش‌بینی کنید.
در این مقاله به تحلیل و بررسی مراحل راه اندازی کسب و کار از ایده اولیه تا رسیدن به موفقیت می‌پردازیم و به شما کمک خواهیم کرد تا اصولی و با کمترین اشتباه کسب‌وکار جدیدتان را راه اندازی کنید. با مدیربان همراه باشید.
مراحل راه اندازی کسب و کار از ۰ تا ۱۰۰
کسب‌وکارها در قالب گروه‌های مختلفی ارائه شده‌اند که در مقاله بیزینس چیست درباره انواع کسب و کار صحبت کردیم. در یکی از مهم‌ترینِ این تقسیم‌بندی‌ها، حوزه‌های اصلی کسب وکارها شامل سه دسته صنعتی، خدماتی و تجاری است و هرکدام برای راه اندازی، استراتژی خاص خود را می‌طلبد.
اما همه این مدل کسب و کارها از یک سری مراحل کلی پیروی می‌کنند که به‌طورکلی عبارتند از:
- ایده‌یابی، بررسی رقبا و صنعت و تحقیقات بازار؛
- تدوین برنامه؛
- پیاده سازی زیرساخت‌ها.
شما خودتان می‌توانید این مراحل را انجام دهید؛ اما پیشنهاد می‌کنیم برای صرفه‌جویی در زمان و نتیجه‌گیری بهتر، ریسک را به حداقل رسانده و از یک مشاور حرفه‌ای در حوزه کسب‌وکار در تصمیم‌گیری‌هایتان استفاده کنید.
پیشنهاد می‌کنیم در تمامی این مراحل از مشاوره راه اندازی کسب و کار استفاده کنید؛ زیرا مشاوران با انواع کسب و کارها و چالش‌های آن‌ها در طول زمان آشنا شده و از بیرون به کسب و کار شما نگاه خواهند کرد؛ بنابراین اگر شما قصد راه اندازی کسب و کاری را دارید و به دنبال راه‌های بهبود فرایندها، دستیابی به اهداف و حل مشکلات خود از ابتدای کار هستید، مشاور کسب و کار می‌تواند با دانش و تجربه‌اش، در این مسیر به شما کمک کند.
در ادامه هرکدام از مراحل راه اندازی و شروع کسب و کار را به‌طورکامل شرح می‌دهیم:
۱. ایده یابی، بررسی رقبا و صنعت و تحقیقات بازار
مرحله اول راه اندازی کسب و کار شامل مراحل جزئی‌تر است که باتوجه‌به بیزینسی که قصد راه اندازی آن را دارید، ممکن است نیاز باشد روی هرکدام از این مراحل تمرکز بیشتری کنید.
۱.۱. شناسایی نیاز و ایده‌یابی
شناسایی نیاز و ایده‌یابی برای شروع یک کسب و کار بسیار اساسی و حیاتی است؛ زیرا باعث می‌شود ریسک شکست کسب و کار شما کاهش پیدا کند. در این بخش ابتدا باید لیست نیازهای رفع‌نشده را تهیه کنید. این لیست را برای حوزه‌ها و بازار‌هایی تهیه کنید که دوست دارید در آن فعالیت کنید.
برای تهیه این لیست می‌توانید با تحقیق و پرسوجو از افراد مختلف، با جستجو در گوگل و پیدا کردن فرصت‌ها و بررسی استارتاپ‌های خارجی استفاده کنید یا به‌دنبال کسب‌وکارهایی باشید که در اقیانوس آبی قرار دارند.
پس از شناسایی نیاز، با برگزاری جلسات طوفان فکری بین افراد معتمد و دوستان و آشنایان خود، کمک گرفتن از هوش مصنوعی و بررسی محیط اقتصادی ایران، نیازها تبدیل به ایده‌هایی می‌شوند که می‌توانند انواع برندها را به وجود بیاورند؛ بنابراین بین ۲ تا ۴ ایده انتخاب شده و درباره آن‌ها اطلاعات اولیه را جمع‌آوری کنید تا مشخص شود کدام‌یک از این ایده‌ها توان اجرایی قوی‌تری دارند.
البته این مرحله مخصوص افرادی هست که می‌خواهند کسب و کار استارتاپی راه‌اندازی کرده یا نوآوری زیادی در کارشان داشته باشند. کسب و کارهای معمولی پس از شناسایی نیاز می‌توانند وارد مرحله بعدی شوند.
۱.۲. بررسی رقبا، صنعت
در این مرحله نیازِ شناسایی‌شده بررسی دقیق‌تری می‌شود. دو راه برای بررسی وجود دارد:
- بررسی و تحلیل رقبا در کسب و کار: اگر قبلا افرادی نیاز مشابه شما را شناسایی کرده‌اند، آن‌ها را بررسی و تحلیل کنید و ببینید کار انجام‌شده توسط آن‌ها نتیجه خوبی داشته و بادوام است یا خیر و اگر بادوام است، رقیب تا چه حد قدرتمند است.
- بررسی پویایی صنعت: اگر نیازِ شناسایی‌شده رقیبی ندارد، صنعتی که در آن نیاز را شناسایی کردید بررسی کنید. در این صورت متوجه خواهید شد آیا صنعت گنجایش و پویایی ورود شما به بازار را دارد یا خیر.
۱.۳. تحقیقات بازار و محک زنی
در این مرحله کسب و کار شما کاملا حوزه و ابعاد مشخصی پیدا می‌کند و می‌توانید راه خود را آغاز کنید. برای شروع کار قبل از نوشتن بیزینس پلن نیاز است تا تحقیقات بازار را انجام دهید. اگر شما کسب و کاری در اقیانوس قرمز (کسب و کار رقابتی) انتخاب کرده‌اید، از طریق تحقیقات بازار می‌توانید متوجه شوید رقبای شما برای موفقیت خود چه کرده‌اند و چه راهی برای کسب و کار شما مناسب است.
اگر بخواهید کسب و کاری نوآورانه یا استارتاپی راه اندازی کنید، در این صورت تحقیقات بازار بسیار برای شما واجب است. گفتنی است که تحقیقات بازار یکی از مراحل تدوین بیزینس پلن یا طرح کسب و کار است. اما بهتر است قبل از مرحله بعد (که شامل نوشتن بیزینس پلن هم می‌شود) حتما تحقیقات بازارتان را انجام دهید.
۲. تدوین برنامه
در این مرحله چند تفاوت بین انواع کسب وکارها وجود دارد. اگر شما یک آنلاین‌شاپ، فروشگاه یا کسب و کار کوچک هستید، نیاز به نوشتن بیزینس مدل یا بوم کسب و کار داشته و بعد از آن می‌توانید با پیاده‌سازی زیرساخت‌های مربوطه مثل اجاره فضا و خرید محصولات از عمده فروش، کار خود را آغاز کنید.
اگر یک کسب و کار بزرگ، بازرگانی، تجاری، خدماتی یا فن‌آورانه و استارتاپ هستید، شرایط پیچیده‌تری پیش روی خود دارید و باید در کنار یک تیم قوی طرح و برنامه، با سرپرستی یک مشاور حرفه‌ای پیش بروید تا ریسک‌های خود را به حداقل برسانید.
راه اندازی یک کسب و کار بدون برنامه مانند شروع به کار در ناکجاآباد است؛ بدون نقشه یا برنامه وارد کسب و کار شدن مثل این است که شما تلاش برای یافتن مکان خاصی می‌کنید که هرگز در آن نرفته‌اید. شما ایده‌ای دارید که می‌خواهم به سفر بروم؛ اما نمی‌دانید به کدام مقصد می‌خواهید برسید یا برای رسیدن به مقصد چه چیزهایی نیاز دارید.
ممکن است به مقصد هم برسید، اما این رسیدن پر از چالش‌های ناشناخته، ترس و اضطراب است و نمی‌توانید به‌طور کامل امیدوار باشید که به آنجا برسید. واقعیت این است بیشتر کارآفرینان دقیقاً همین کار را می‌کنند. آن‌ها یک ایده درخشان و شجاعت دنبال کردن آن را دارند؛ اما بدون هیچ برنامه‌ای وارد کار می‌شوند و وقتی چالش‌ها خودش را نمایان می‌کند، تازه متوجه می‌شوند که نمی‌دانند از این به بعد چکار کنند!
هزاران هزار کسب و کار کوچک وجود دارند که با وجودِ ایده عالی اولیه و شجاعت صاحبشان، در نهایت شکست می‌خورند. دلیل آن هم می‌تواند عدم داشتن برنامه در زمینه‌های مختلف و کمک گرفتن از یک مشاور خبره باشد.
برنامه‌هایی که توسط مشاوران و یا تیم طرح و برنامه نوشته می‌شوند، تمامی جنبه‌های کسب و کار را در نظر می‌گیرند و شما با مطالعه این برنامه‌ها می‌توانید با دقت ۷۰٪ اطمینان داشته باشید اگر مطابق این سناریو پیش بروید، ریسک کاری بسیار کمی دارید.
برنامه‌ها به شما کمک می‌کنند نقشه راه خود را با جزئیات دقیق بدانید و از مسیر اصلی کار خود کج نشوید. شما برای راه اندازی کسب و کار در بخش تدوین برنامه، نیازمند داشتن برنامه‌های زیر هستید:
۲.۱. طراحی و تدوین بیزینس پلن
یک بیزینس پلن دقیق، نقشه راهی است که به کارآفرینان امکان می‌دهد تا با درک عمیق از بازار و مشتریان، استراتژی‌های موثری برای رشد و توسعه تدوین کنند.
این سند، چشم‌اندازی روشن از جهت‌گیری‌های آتی و بنیانی محکم برای تصمیم‌گیری‌های مالی و سازمانی فراهم می‌آورد و به تیم‌ها کمک می‌کند تا با هماهنگی و هدفمندی به سمت موفقیت حرکت کنند.
۲.۲. طراحی و تدوین مارکتینگ پلن
برنامه بازاریابی یا مارکتینگ پلن یکی از اجزای بیزینس پلن است و شما در تدوین طرح کسب‌وکار خود آن را تهیه می‌کنید؛ اما به‌دلیل اهمیت این بخش بهتر است در مراحل راه اندازی کسب و کار تهیه برنامه بازایابی را جدای از نوشتن بیزینس پلن و به‌صورت کامل‌تر انجام دهید.
مارکتینگ پلن به شما کمک می‌کند تا با شناخت دقیق مخاطبان و نیازهای آن‌ها، رویکردهای مناسبی برای جذب و حفظ مشتریان اتخاذ کنید. همچنین، با تعیین مزیت‌های رقابتی و استراتژی‌های قیمت‌گذاری، امکان موفقیت در بازار را افزایش می‌دهد و به شما این امکان را می‌دهد با اجرای دقیق و هدفمند برنامه، فروش خود را افزایش دهید.
۲.۳. طراحی و تدوین برندبوک
برندبوک، دستورالعملی جامع برای هویت و شخصیت برندی یکپارچه با تصویر برندی واضح است.
۲.۴. طراحی و تدوین سناریو کسب و کار
یک سناریو کسب و کار اصولی، چارچوبی است که به کسب و کارها اجازه می‌دهد تا با دیدگاهی جامع و استراتژیک، فرآیندهای کلیدی کسب و کار خود را مدیریت کنند.
۲.۵. طراحی و تدوین نقشه استراتژِیک
نقشه استراتژیک نقشه جامع نهایی ۰ تا ۱۰۰ کسب و کار را نشان می‌دهد.
۳. پیاده‌سازی زیرساخت
زیرساخت‌های کسب و کار شامل تمامی عناصر، تجهیزات و فناوری‌هایی است که برای اجرای فعالیت‌های یک کسب و کار لازم است. این زیرساخت‌ها شامل مواردی مانند مجوزها، فضای فیزیکی و آنلاین، تجهیزات و نرم افزارها و منابع انسانی است.
در این مرحله شما موظف هستید زیرساخت های موردنیاز خود را که در بیزنس پلن به‌طور کامل مشخص می‌شود، پیاده‌سازی و اجرا کنید تا کسب و کارتان آماده اجرا بشود.
در ادامه به‌طور خلاصه درباره هریک از زیرساخت‌ها صحبت خواهیم کرد.
۳.۱. مجوزهای کسب و کار
مجوزهای کسب و کار شامل مجوزات تاسیس شرکت، مجوزهای اینماد، بهداشت، فنی مهندسی، پروانه کسب، کد اقتصادی، ثبت برند، درگاه پرداخت و… می‌باشد برای اطلاع کامل از مجوزات مورد نیاز کسب و کارتان به درگاه ملی www.G4B.IR مراجعه کنید.
۳.۲. ایجاد شبکه‌های اجتماعی
همانگونه که در قدیم برای شروع یک کسب و کار، مکانی تهیه می‌شد امروزه شما برای هر کسب و کاری که دارید باید فضایی در دنیای دیجیتال تهیه کنید. ایجاد شبکه های مجازی از اول کار به شما در شناخته شدن سریع تر کار و فروش بیشتر کمک می‌کند.
۳.۳ برنامه‌نویسی وبسایت
وبسایت همانند ویترینی رسمی است که شما را کسب و کاری مطمئن معرفی می‌کند. پس سفارش یک وبسایت را در همان ابتدای کار بدهید و روی سئوی سایت کار کنید تا بین رقبا دیده شوید و بتوانید کمپین‌های مختلفی در آینده لانچ کنید.
۳.۴. فضای فیزیکی
فضای فیزیکی هم به اندازه فضای مجازی لازم است تا بتوانید بر کار کارمندان خود نظارت داشته باشید. و یا محصولات خود را تولید کنید.
۳.۵. تجهیزات و ابزارهای تولید
لازمه شروع کار در فضای فیزیکی است.
۳.۶. نرم افزارهای سازمانی
به شما کمک می کند برنامه های خود را به نحو احسنت اجرا کنید. از حالا باید تحقیق کنید و نرم افزارهای مورد نیاز خود را خریداری کرده و به عنوان فرهنگ سازمانی استفاده از این نرم افزارها را در سازمانتان نهادینه کنید.
۳.۷. استخدام نیرو یا منابع انسانی
کسب و کاری که منابع انسانی نداشته باشد، کسب و کار نیست! استخدام منابع انسانی، خصوصا منابع انسانی متخصص و خلاق می‌تواند عامل کلیدی در رسیدن به اهداف استراتژیک شما باشد. پس از پیاده‌سازی زیرساخت‌ها و استقرار منابع انسانی شما می‌توانید کار خود را آغاز کرده و بازخورد از کار بگیرید و مطابق با بازخوردتان، نواقص احتمالی را رفع کرده و برنامه عملیاتی کسب و کار خود را بنویسید.
پس از اجرای اولیه و رسیدن به مرحله بلوغ می‌توانید محصول، بازار و برند خود را توسعه داده و یک کسب و کار پایدار را تشکیل دهید. برای اینکه اصولی کسب و کارتان را توسعه دهید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ای که درباره توسعه کسب و کار نوشتیم را حتما مطالعه کنید.
۱۰ نکته در ابتدای راه اندازی کسب و کار
می دانیم شما کارتان را دوست داشته و انرژی خوبی برای شروع دارید و دائما ذهن شما درگیر تمامی ابعاد راه اندازی کسب و کار است؛ اما پیشنهاد می‌کنیم ده نکته زیر را قبل از شروع بخاطر بسپارید و در کارتان پیاده کنید.
- برند از درون به بیرون حرکت می‌کند؛ یعنی اگر می‌خواهید سازمان موفقی داشته باشید، اول باید خودتان فردی با انرژی مثبت، شکرگذار و انگیزه بالا باشید.
- یک دست صدا ندارد؛ پس شما به‌تنهایی شاید نتوانید تمامی ابعاد کسب وکارتان را ببینید. استفاده از مشاور می‌تواند به شما در بهتر تصمیم گرفتن کمک کند.
- در تعادل بین زندگی و کار در شروع راه اندازی یک کسی و کار اولویت بر سخت کار کردن است. بااین‌حال توجه به نکته مهمی که در ادامه می‌گوییم، بسیار ضروری است. اگر شما تمام توان خود را در ابتدای کسب و کار روی کارتان بگذارید، ممکن است شروعی توفانی داشته باشید؛ اما به‌مرور زمان این انرژی کاهش یافته و ممکن است هنگامی که کارتان در مرحله بلوغ و سوددهی است، دیگر انرژی کار نداشته باشید و فرصت موفقیت را از دست بدهید.
- مدیریت احساسات می‌تواند به شما کمک کند تا از شوق و ذوق ابتدای کار بپرهیزید و واقع‌بینانه به مسائل و چالش‌های شروع کار فکر کنید.
- تفکر انتقادی داشته باشید. به همه‌چیز مثبت نگاه نکنید و توانایی حل مسئله را در خود تقویت کنید.
- فرهنگ را انسان می‌سازد و انسان را فرهنگ. این مسئله در ابتدای کار بسیار مهم است. اگر بتوانید فرهنگ مناسبی را در کسب‌وکارتان قبل از شروع کار ایجاد کنید، در ادامه می‌توانید فرهنگ و جو بسیار عالی بسازید و از منابع انسانی ارزشمند و وفادار خود لذت ببرید. همه‌چیز به زمان پیاده‌سازی کسب و کار بر می‌گردد.
- نوآوری شرط اصلی موفقیت در عصر تکنولوژی است. نوآوری را در هیچ لحظه از کار فراموش نکنید؛ زیرا یک لحظه غفلت می‌تواند شما را به عقب بکشاند.
- مدیریت مالی داشته باشید. ممکن است در ابتدای کار سرمایه مناسبی داشته باشید؛ اما اگر درست و بهینه از ان استفاده نکنید، در اواسط راه بودجه کم می‌آورید و مجبور به جذب سرمایه‌گذار و واگذاری سهام برندتان خواهید شد.
- جزئیات کوچک می‌توانند تأثیر بزرگی داشته باشند، پس آن‌ها را نادیده نگیرید.
- یادگیرنده باشید. هم خودتان هم منابع انسانی‌تان باید دائما در حال یادگیری باشید تا بتوانید رشد کنید. آب جاری و روان به مقصد می‌رسد، آب راکد همیشه راکد است.
سخن پایانی
کسب‌وکارها ممکن است با چالش‌هایی مانند کمبود سرمایه، اشتباهات استراتژیک، و مشکلات مدیریتی مواجه شوند. این موارد می‌تواند به از دست دادن بازار، کاهش فروش، و درنهایت منجر به شکست در مرحله معرفی و رشد از چرخه عمر کسب‌وکار شود.
تاب‌آوری در برابر این چالش‌ها نیازمند یک بنیان محکم و استراتژی‌های انعطاف‌پذیر است؛ بنابراین، اهمیت دارد که کارآفرینان از ابتدا روی اصول صحیح کسب‌وکار تمرکز کنند تا بتوانند در مسیر موفقیت گام بردارند. راه اندازی کسب‌وکار، فرآیندی است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تحقیقات بازار، و استراتژی‌های مدوّن است.
بدون به‌کارگیری اصول راه اندازی، کسب‌وکارها ممکن است در دستیابی به اهداف خود ناکام بمانند. در این مقاله، ما به بررسی مراحل راه ادازی کسب‌وکار موفق پرداختیم. از شناسایی نیازهای بازار و ایده‌یابی گرفته تا تدوین بیزنس پلن و مارکتینگ پلن و آماده‌سازی زیرساخت‌ها.
مقالات پیشنهادی ما برای مطالعه:
استراتژی کسب و کار چیست و چگونه تدوین می شود؟
