مقالات کوچینگ
سوالات قدرتمند کوچینگ کدام است؟
کوچینگ یک فرآیند خلاقانه است. به این معنی که کوچ با ذهنی خالی و بدون قضاوت وارد جلسه کوچینگ می‌شود و فضای جلسه را برای خودابرازی مراجعش محیا می‌کند. این یک تعریف مختصر درباره Coaching بود که توضیح کامل‌تر آن را در مقاله کوچینگ چیست می‌توانید بخوانید. در جلسات کوچینگ مدیریت جلسه و هدایت آن بر عهده کوچ است. کوچ در فرآیند کوچینگ به‌صورت‌کلی به‌دنبال روشنگری در چهار بخش است و سوالاتش را مرتبط با این ۴ بخش می‌پرسد تا مراجع به آگاهی و کشف برسد. در ادامه این مقاله با سوالات مهم کوچینگ آشنا می‌شویم.
سوالات مهم کوچینگ به چند بخش تقسیم می‌شوند؟
در ادامه این بخش می‌خواهیم شما را با رایج و پرتکرارترین سوالات در جلسات کوچینگ آشنا کنیم که در طی جلسات توسط کوچ از مراجع پرسیده می‌شود. براساس مدل Grow این سوالات به ۴ بخش کلی تقسیم می‌شود که در ادامه شما را با آن‌ها آشنا می‌کنیم.
بخش اول: سوالات مربوط به تعیین هدف
کوچ در ابتدای جلسه و پس از مشخص شدن موضوع، به‌دنبال تعیین هدف مراجعش است. زمانی که مراجع مطالبی را بیان کرد، درنهایت یک هدف برای جلسه مشخص می‌شود و تا انتهای فرآیند جلسات به‌دنبال رسیدن به این هدف هستیم. سوالاتی که کوچ در این بخش می‌پرسد، با رویکرد چیستی، چگونگی و چرایی است؛ به بیان دیگر در ابتدا هدف پرسیده می‌شود، کنکاش بیشتری درباره این هدف صورت می‌گیرد و دلیل انتخاب این هدف توسط مراجع مشخص می‌شود.
بسیارمهم است که هدف کوچ اسمارت (Smart) باشد؛ اما به‌طور خلاصه می‌توانیم بگوییم یک هدف اسمارت خصوصیات زیر را دارد:
- Specific: کاملا شفاف و مشخص است.
- Measurable: از لحاظ کمی و عددی، قابل اندازه‌گیری است.
- Assignable: قابل دستیابی است.
- Realistic: واقع‌گرایانه است.
- Time-related: زمان رسیدن به آن مشخص است.
نمونه سوالاتی که کوچ در تعیین اهداف مراجعش می‌پرسد، عبارت‌اند از:
- دوست دارید روی چه چیزی کار کنید؟
- هدف شما از این موضوع چیست؟
- چه زمانی می‌خواهید به آن دست پیدا کنید؟
- دستیابی به این هدف چه مزایایی برای شما دارد؟
- چه کسی و از چه راهی سود می‌برد؟
- اگر به هدف خود برسید، چگونه خواهید بود؟ چه چیزی را خواهید دید، شنوید، احساس خواهید کرد؟
- تصویر شما از هدف چیست؟
- چطور هدف خود رو تجسم می‌کنید؟
- اگر به موفقیت برسید چه می‌شود؟
- نتایج رو چطور ارزیابی می‌کنید؟
در این بخش، مراجع برای هرکدام از سوالات پاسخ هایی دارد و ممکن است اتفاقات زیر رخ دهد:
- احتمالا موضوع از جانب مراجع مطرح می‌شود.
- احتمالا موضوع از جانب مراجع مطرح می‌شود.
- زمان رسیدن به آن هدف را مشخص می‌کند.
- شروع به شمردن مزایا و معایب رسیدن به اهداف می‌کند.
- از تجربه‌های قبلی خود و دلیل انتخاب این هدف را می‌گوید.
- شاید در ادامه جلسه هدف او تغییر کند.
- از احساس خود برای رسیدن به هدف می‌گوید.
- تجسم و مدل ذهنی خود را از دستیابی به هدف شرح می‌دهد.
- از شیوه ارزیابی نتایج می‌گوید.
- با استفاده از امتیاز و درصدبندی آن را شفاف‌تر می‌کند.
بعد از اینکه مراجع پاسخ‌های خود را داد، کوچ گام نهایی این بخش را به این صورت بر می‌دارد: بعد از پرسیدن هر سوال، نکاتی که از پاسخ‌های مراجع مشخص می‌شود را به او بازخورد می‌دهد تا شفافیت و آگاهی مراجع از هدف خود اتفاق افتد. بعد از این گام، مراجع آمادگی ورود به بخش دوم را دارد.
بخش دوم: سوالات شرح وضعیت فعلی
بعد از عبور از مرحله یک، کوچ از مراجعش دعوت می‌کند که به شرح وضعیت فعلی خودش بپردازد. این اقدام به شفاف‌سازی وضعیت کنونی مراجع کمک می‌کند. مراجع کارهایی که تاکنون انجام داده، کارهایی که باید انجام می‌داده؛ ولی آن‌ها را به هر دلیلی انجام نداده و درنهایت کارهایی که باید انجام دهد را در این مرحله شرح می‌دهد.
نمونه سوالاتی که کوچ درباره وضعیت فعلی مراجع می‌پرسد، عبارت‌اند از:
- تاکنون چه اقدامی انجام داده‌اید؟
- چه چیزی شما را به‌سمت هدفتان سوق می‌دهد؟
- چه چیزی در راه است؟
- چه احساسی دارید؟
- چه ارزش و نیازی برایتان خیلی مهم است؟
- نگرانی بزرگ شما چیست؟
- چه منابعی در دسترس است؟
- با چه موانعی روبه‌رو هستید؟
- مقاومت به چه معناست؟
- از وضعیت جاری چقدر راضی هستید؟
- چه چیزی در وضعیت جاری مورد رضایت شماست؟
کوچ این سوالات را با این دیدگاه می‌پرسد تا کارهای که تاکنون مراجع برای رسیدن به اهدافش انجام داده است را کشف کند. از احساسات فعلی او می‌پرسد تا احساس صمیمیت بیشتری کند و به‌راحتی بتواند وضعیت فعلی خود را شرح دهد. از ارزش‌ها و نیاز‌های مهم خودش بگوید. موانعی را بیان کند که در مسیر راهش قرار دارد و آن‌ها را می‌بیند.
این باعث می‌شود حتی موانعی را ببیند که تاکنون ندیده است. وضعیت جاری خود را با شفافیت و صداقتی بیشتر از قبل ببیند. شاید آنچه تصور می‌کرده صحیح نبوده یا کوچی نیاز دیگری را در خود پیدا کند. نکته مهم این است لحن و بیان این سوالات طوری نیست که مراجع احساس کند قصد کنجکاوی وجود دارد یا در ارتباط با هدف خود مراجع نیست. در این مرحله دو اتفاق مهم زیر رخ می‌دهد:
- کانال ارتباطی در این گام مشخص می‌شود . اینکه مراجع دوست دارد از افکار خود بگوید از احساس یا از اقداماتی که تاکنون انجام داده است.
- در این گام احتمالا مراجع به پتانسیل‌هایی پی می‌برد که در اطراف یا در درون خود دارد و با چشم بازتری به آن‌ها نگاه می‌کند.
گام نهایی کوچ در این بخش این است که تا جای ممکن شفافیت عمیقی از وضعیت فعلی به مراجع بازخورد دهد. همان چراغی در اتاق تاریک!
بخش سوم: سوالات مربوط به بررسی گزینه‌ها و موانع
در این بخش کوچ با ابزارهایی که در اختیار دارد، به مراجعش برای تولید راهکارها کمک می‌کند. در این مرحله امکانات موجود برای هرکدام از راهکارها بررسی می‌شود. هرکدام از راهکارها ارزش‌گذاری و اولویت‌بندی می‌شود. درنهایت تمام این راهکارها دسته‌بندی می‌شوند. نمونه سوالاتی که کوچ در این بخش می‌پرسد، عبارت‌اند از:
- برای رسیدن به هدفتان چه گزینه‌های دارید؟
- چه چیز دیگری می‌توانید انجام دهید؟
- مزایا و معایب اصلی هر گزینه چیست؟
- چند روش بدون فکر کردن بیان کنید؟ ( طوفان فکری)
- چه استراتژی را انتخاب می‌کنید؟
- اگر پول، قدرت یا زمان بیشتری داشتید، چه می‌کردید؟
- اگر از اول شروع می‌کردید، چه می‌شد؟
- چه راه‌هایی برای حل این مساله وجود دارد؟
- از میان این راه‌ها کدام قبلا تست شده‌اند؟
- چه منابعی می‌تواند پیشنهاد گزینه و راه دهند؟
- از میان راه‌ها کدام‌ها مطابق شرایط شما هستند؟
کلید اصلی مهارت پرسشگری در این مرحله، ایجاد طوفان فکری برای مراجع است. درعین‌حال ایجاد حس تحسین و تشویق شدن مراجع برای بیان و بررسی گزینه‌ها و موانعی که پیش روی خودش می‌بیند و بررسی .مزایا و معایب هر راه بسیار مهم است؛ زیرا او را به آگاهی لازم برای هر مسیر می‌رساند. منابعی که می‌تواند به راه حل هایی منتهی شود را بررسی کند. پاسخ‌های احتمالی مراجع نیز به شرح زیر است:
- احتمالا مراجع راه‌هایی را بیان می‌کند که دیگران به او گفته‌اند یا خودش آن‌ها را قبلا تست کرده است. نکته قابل توجه این است که این راه‌ها قبلا به ذهن او رسیده است و اگتر می‌خواست آن‌ها را انجام دهد، قطعا مساله جلسه نبود. احتمالا چیزی کم باشد. مثل انگیزه یا بی‌اعتمادی به آن راه. پس کوچ باید این گام را بیشتر شفاف کند تا مطمئن باشد مراجع با نگاهی عمیق به راه‌ها و گزینه‌های پیش رویش نگاه می‌کند.
- استفاده از طوفان فکری می‌تواند مراجع را از قالب خودش خارج کند؛ یعنی از بیرون به خودش نگاه کند تا ببیند کدام راه منطبق با شرایط اوست. در این گام، یکی از اساسی‌ترین اقدامات لازم در مقابل شنیدن پاسخ‌های مراجع این است که چرا تاکنون این راه‌ها را امتحان نکرده و اگر تست کرده است چه نتایجی از آن گرفته است. در این مرحله سعی می‌شود تمام راه‌های ممکن مشخص شود تا مراجع نگاهی عمیق نسبت به آن‌ها پیدا کند و آمادگی انتخاب یکی از این راه‌ها را داشته باشد.
بخش چهارم: سوالات مربوط به اقدام یا وضعیت مطلوب
در این مرحله، هدف تقویت اراده و افزایش مسئولیت‌پذیری مراجع است؛ زیرا مراجع در گام‌های قبلی به‌صورت‌کلی به راهکارهایی رسیده است و در این گام انتخاب یک یا چند راهکار عملی صورت می‌گیرد و زمان شروع هر اقدام مشخص می‌شود و امتیازدهی برای تعهد هرکدام از راهکارها صورت می‌گیرد. نمونه سوالات این بخش شامل موارد زیر است:
- کدام گزینه را برای عمل انتخاب می‌کنید؟
- هر اقدامی را از چه زمانی شروع می‌کنید؟
- از ۱ تا ۱۰ چقدر متعهد به انجام هریک از این اقدامات هستید؟
- دلیل فاصله تا ۱۰ چیست؟
- شما متعهد به انجام چه کاری هستید؟
- برای برطرف کردن موانع چه اقدامی باید انجام دهید؟
- انگیزه و انرژی در این مسیر چیست؟
- نحوه بررسی و گزارش هر اقدام چگونه است؟
- تحلیل مسیر رسیدن به هدف به چه صورتی است؟
- آیا نیاز است که کوچ از اقدام‌های شما مطلع شود؟
همان‌طورکه اشاره شد، هدف اصلی پرسشگری در این گام ایجاد تعهد برای اقدام توسط مراجع از میان راه‌های مطرح شده در گام قبلی است. انگیزه و انرژی لازم در طی مسیر را تامین می‌شود. لحن در این گام کاملا برابر می‌باشد تا مراجع احساس کند با کمک و همراهی کوچ توانسته از درون خود راهکاری برای حل مساله‌اش پیدا کند.
در این مرحله مراجع در پاسخ به سوالات، احتمالا موارد زیر صورت می‌گیرد:
- مراجع یکی از گزینه‌های گام قبلی خود را انتخاب می‌کند.
- زمان انجام هر اقدام را بیان می‌کند. به هرکدام از اقدامات امتیاز می‌دهد و اینکه چطور می‌تواند انگیزه و انرژی خود را بالا نگه دارد را بیان می‌کند.
- درصورتی‌که نیاز ببیند می‌تواند به کوچ گزارش دهد، به این سوال پاسخ مثبت می‌دهد و این باعث می‌شود که مراجع تعهد خود را نسبت به انجام کار افزایش دهد.
کوچ در انتهای جلسه از مراجع تعهد می‌گیرد و مراجع به این آگاهی می‌رسد که برای حل مساله‌اش باید اقداماتی که در طی جلسه مشخص شده است را انجام دهد. مراجع به این بینش می‌رسد که اگر نخواهد هیچ چیزی تغییر نمی کند؛ پس برای رسیدن به هدف و موفقیت خود باید مسئولیت‌پذیر باشد. کوچ او را تشویق می‌کند و با تکیه بر اعتمادبه‌نفس مراجع و تقویت آن، انرژی لازم را برای طی کردن این مسیر فراهم و درصورتی‌که نیاز به همراهی کوچ در طی مسیر رسیدن به هدف مراجع باشد، او راه همراهی می‌کند.
