مقالات کوچینگ
مهارت تاب آوری چیست و چگونه آن را تقویت کنیم؟
تابه‌حال دقت کرده‌اید نحوه روبرو شدن افراد با غم‌ها و ناملایمات زندگی بسیار باهم متفاوت است؟ شاید برایتان سوال باشد چرا بعضی افراد با غم‌های بزرگ مانند سوگ از دست دادن عزیز، ورشکستگی شغلی و سختی‌های زندگی راحت‌تر از دیگران کنار می‌آیند؟ تابه‌حال به این سوال فکر کرده‌اید چه چیزی باعث می‌شود بتوانیم از رنج‌ها و دردهایمان عبور کنیم و به زندگی ادامه دهیم؟ چرا یک نفر شرایط سخت را در آغوش می‌کشد، درحالی‌که دیگری فرو می‌ریزد؟ در روانشناسی به عاملی که باعث تفاوت این دو گروه است، مهارت تاب آوری و انعطاف پذیری می‌گویند.
در ادامه بیشتر درباره تعریف و مفهوم تاب آوری، ضرورت و فواید آن به‌همراه راه‌های تقویت آن صحبت می‌کنیم. با مدیربان همراه باشید.
مهارت تاب آوری چیست؟
تعریف تاب آوری و تحمل سختی به همان اندازه که جذاب است، سخت است. بعضی از روانشناسان تاب آوری را اینطور تعریف می‌کنند:
ظرفیت انعطاف‌پذیر ماندن در افکار، احساسات و رفتارهایمان در هنگام مواجهه با اختلال‌های زندگی یا دوره‌های طولانیِ رنج؛ به‌طوری‌که از دشواری و مشکلات، قوی‌ترو عاقل‌تر و تواناتر بیرون بیاییم.
تاب آوری باعث می‌شود تا بتوانیم به حالت قبل از وقوع مشکل برگردیم؛ درست مانند مواد ارتجاعی که با ایجاد فشار نمی‌شکنند؛ بلکه فقط تغییر حالت می‌دهند (مثلا خم می‌شوند) و بعد از اینکه فشار از بین رفت، به حالت قبل بر می‌گردند.
البته اینطور نیست که افراد تاب آور بعد از گذر از رنج به‌سادگی به حالت قبل برگردند؛ بلکه این افراد برای گذر از رنج‌ها تلاش زیادی انجام می‌دهند که در این مقاله درباره تعدادی از آن‌ها صحبت می‌کنیم.
برای مثال پس از یک رویداد دردناک، مانند مرگ یکی از عزیزان یا یک تشخیص پزشکی غیرمنتظره بد مانند ابتلا به سرطان، حتی انعطاف‌پذیرترین افراد هم بعید است به‌سادگی به مسیری که در آن بوده‌اند بازگردند یا در مسیر قبلی بدون تغییر باقی بماند.
روانشناسی تایید می‌کند افراد تاب‌آور که رویدادهای مهم زندگی را پشت سر می‌گذارند، همیشه بدون زحمت بهبود پیدا نمی‌کنند. آن‌ها اغلب یک مسیر جدید پیدا می‌کنند که حتی در تاریک‌ترین زمان‌ها معمولاً منجر به رشد آن‌ها می‌شود.
قطعا قرار نیست تاب آوری مشکلات شما را از بین ببرد؛ اما به شما کمک می‌کند به‌جای فرار کردن از چالش‌ها و ناملایمات زندگی، آن‌ها را ببینید، بپذیرید و خود را برای گذر از آن شرایط سخت تجهیز کنید. تاب آوری و انعطاف پذیری می‌تواند به شما کمک کند تا راه‌هایی برای لذت بردن از زندگی و مدیریت بهتر استرس پیدا کنید.
تاب آوری چه چیزی نیست؟
اغلب مردم فکر می‌کنند برای تاب آور شدن باید احساسات منفی خودشان را سرکوب کنند! تاب آور بودن به این معنا نیست که افراد دوره‌های ترس، نگرانی یا ناراحتی را تجربه نمی‌کنند. ما انسانیم و از درد و رنج ناگزیریم. نکته کلیدی این است که برای مدت طولانی در آن رنج باقی نمانیم؛ زیرا ما می‌توانیم دیدگاهمان را به مسائل تغییر دهیم و از هر موقعیتی برای یادگیری و رشد استفاده کنیم.
افراد زیادی تاب آوری را با مثبت‌نگری سمی اشتباه می‌گیرند. این افراد به‌طور غیرطبیعی و افراط گونه مثبت‌نگرند؛ اما درواقع مثبت‌نگری سمی نیز نوعی فرار از مواجع شدن با درد و فرار از مسئولیت پذیری است؛ بنابراین تاب آوری، بی‌خیالی یا مثبت‌نگری سمی نیست. افراد تاب آور به‌جای فرار از درد یا انکار آن از موقعیت‌های دشوار برای یادگیری و رشد خود استفاده می‌کنند.
اهمیت و ضرورت تاب آوری در چیست؟
همان‌طورکه همه می‌دانیم، وقتی در موقعیتی قرار می‌گیریم که احساس می‌کنیم همه‌چیز از بد به‌سمت بدتر می‌رود، پیدا کردن تعادل و بازیابی ثبات در آن شرایط می‌تواند بسیار دشوار باشد. داشتنِ مهارت تاب آوری مهم است؛ زیرا به ما را این قدرت را می‌دهد تا از تجربیات دردناکمان بیاموزیم و از این رشد و یادگیری در تجربیات مشابه در آینده استفاده کنیم.
به ما کمک می‌کند تا تعادل را در زندگی خود در دوره‌های سخت یا پراسترس حفظ کنیم. همچنین با افزایش تاب آوری در خود می‌توانیم از سلامت روانمان در بحران‌ها و چالش‌های زندگی محافظت کنیم.
آشنایی با فواید تاب آوری
در زندگی مدرن امروز پرورش تاب آوری مخصوصاً برای والدین به بخش مهمی از تربیت کودک تبدیل شده است؛ زیرا پرورش این ویژگی به کودکان می‌آموزد با مشکلات کنار بیایند، استرس خود را مدیریت کنند و درنهایت وقتی بزرگ شدند، به‌تنهایی در جهان حرکت کنند.
مزایای آموزش و پرورش تاب آوری ففط به خانواده محدود نمی‌شود و بسیار فراتر از زندگی خانوادگی است. باتوجه‌به ماهیت غیرقابل پیش‌بینی زندگی، مواجهه با چالش‌ها قطعی است. انعطاف‌پذیری به فرد این امکان را می‌دهد که مشکلات را با انعطاف و شجاعت مدیریت کند.ت
تاب‌آوری و تحمل سختی ممکن است اثرات استرس و فرسودگی شغلی کارکنان را در محیط‌های کاری کاهش دهد. کارگرانی که انعطاف پذیری بالایی از خود نشان می‌دهند، از بهره‌وری بیشتر و حضور بهتری برخوردار هستند. درواقع تاب آوری چه در کسب وکار حرفه‌ای و چه در زندگی شخصی، افراد را به غلبه بر موانع و دستیابی به نتایج بهتر سوق می‌دهد.
راه‌های پرورش و تقویت تاب آوری
تاب آوری مهارتی است که هر کسی می‌تواند آن را بیاموزد. درحالی‌که بعضی افراد ممکن است ذاتاً به‌دلیل نوع تربیتشان انعطاف پذیرتر باشند؛ اما تاب آوری را با تلاش می‌توان تقویت کرد. راه‌های مختلفی وجود دارد که با یادگیری آن‌ها می‌توانیم در رویدادهای سخت یا استرس‌زا زندگی‌مان انعطاف‌پذیری بیشتری ایجاد کنیم.
همان‌طورکه اشاره کردیم ما انسانیم و از رنج ناگزیریم؛ اما نحوه مواجهه و نوع نگاه ما به چالش‌ها میزان تاب آوری ما را مشخص می‌کند.
برای مثال آیا شکست‌های شخصی و حرفه‌ای را صرفاً به بی‌کفایتی خودتان نسبت می‌دهید یا می‌توانید عوامل مؤثر تاثیرگذار در آن موقعیت را شناسایی کنید؟ اگر جزء دسته دوم باشید، شما فردی تاب آور هستید و در موقعیت دشوار گیر نمی‌کنید.
در ادامه این بخش راه‌هایی را معرفی می‌کنیم که با کمک آن‌ها می‌توانید تاب آوری را در خودتان پرورش داده یا تقویت کنید.
۱. پرورش و افزایش امیدواری
وقتی در شرایط سختی قرار گرفته‌اید و نسبت به احتمالِ وجود آینده‌ای بهتر احساس ناامیدی می‌کنید، ادراکتان نسبت به واقعیت تغییر می‌کند. این باور که آینده هم مثل حال سیاه و تاریک و خالی از اتفاقات خوب و مثبت است، بر نحوه دید شما از جهان، خود و دیگران تأثیر منفی می‌گذارد و حتی می‌تواند به احساس افسردگی منجر شود؛ به این صورت که طوری زندگی می‌کنید که انگار تاریکی در زندگی شما فرود آمده است و انجام دادن هیچ کاری مطلقا فایده‌ای ندارد و چیزی تغییر نخواهد کرد.
امید را در خود افزایش دهید تا از این چرخه معیوب و ناکارآمد خارج شوید. یادتان باشد که رنج‌ها برای تمام انسان‌ها وجود دارند و تنها شما نیستید که با مشکلات و چالش‌های سخت مواجه‌اید. به خاطر داشتن اینکه شما تنها نیستید، می‌تواند در پرورش امید به شما کمک کند.
۲. روابطتان را گسترش دهید و گروه حامی تشکیل دهید
داشتن افرادی که در زندگی و کار از شما حمایت و پشتیبانی می‌کنند، می‌تواند به شما در مقابله با فراز و نشیب‌های زندگی کمک کند. این افراد با حمایت عاطفی، کاهش احساس انزوا، افزایش اعتمادبه‌نفس و ایجاد انگیزه به ایجاد تاب آوری در شما کمک می‌کنند.
وقتی می‌دانیم دیگران به توانایی‌های ما ایمان دارند، ما هم راحت‌تر به خودمان ایمان خواهیم داشت و از شکست‌ها عقب‌نشینی نمی‌کنیم. یادتان باشد کمک گرفتن از دیگران نه‌تنها ضعف نیست؛ بلکه به ما در تاب آور شدن و گذر از چالش‌ها کمک می‌کند.
۳. طرز فکر رشد را جایگزین طرز فکر قربانی کنید
وقتی زندگی به شما سخت می‌گیرد، طبیعی است که زمین بخورید و حتی گریه کنید. بااین‌حال، ماندن در این حالت برای به دست آوردن ترحم برای مدت طولانی می‌تواند به ایجاد ذهنیت قربانی منجر شود؛ ذهنیتی که در آن احساس می‌کنید در ایجاد تغییر ناتوان هستید و زندگی کاملاً از کنترل شما خارج است.
داشتنِ ذهنیت قربانی باعث می‌شود باور داشته باشید زندگی بر شما سوار است. این طرز فکری است که معمولاً پس از تجربه شکست‌ها یا آسیب‌های متعدد یا از دست دادن عشق و حمایت دیگران ایجاد می‌شود. درنهایت در این شرایط می‌آموزید (تصمیم می‌گیرید) کنترلی بر زندگی نداشته و توانایی ایجاد تغییر در زندگی را ندارید.
درنتیجه، ممکن است از قبول مسئولیت خود و زندگی خود دوری کنید و از ریسک کردن، پذیرش تغییر، بهبود خود یا گرفتن تصمیمات سخت اجتناب کنید. همچنین ممکن است در ترس زندگی کنید، بسیار شکایت کنید و دیگران را وسوسه کنید برای شما دلسوزی کنند.
در مقابل افرادی که ذهنیت رشد دارند، چالش‌ها را می‌پذیرند، شکست را به‌عنوان پله‌ای برای تسلط می‌بینند و معتقدند که پتانسیل آن‌ها نامحدود است. آن‌ها با شکست از ادامه مسیر منصرف نمی‌شوند؛ زیرا می‌دانند هوش و مهارت را می‌توان توسعه داد.
ذهنیت رشد به شما قدرت می‌دهد تا به بهترین نسخه خودتان تبدیل شوید.از شکست نترسید، به استقبال چالش‌ها بروید، از تجربه‌های خودتان و دیگران یاد بگیرید، از بازخوردها نهایت استفاده را ببرید و با افرادی که ذهنیت رشد دارند، خود را احاطه کنید.
۴. یادگیرنده باشید
شکست یک اتفاق عمیقاً انسانی است و می‌تواند به ما کمک کند. هر کسی حداقل یک بار در زندگی خود به‌طرز شگفت‌انگیزی شکست را تجربه کرده است. تجربه شکست به این معنی نیست که تجربه شکست بعدی می‌تواند آسان باشد؛ اما یاد گرفتن اینکه با اشتباهات بزرگ یا کوچک مشکلی نداشته باشید، مهارتی حیاتی است. مهارتی که نه‌تنها به تحمل سختی و انعطاف پذیری، بلکه شاید به موفقیت آینده نیز مرتبط است.
برای مثال دانشمندان جوانی که در اوایل زندگی حرفه‌ای خود با شکست قابل توجهی مواجه شده‌اند، نسبت به دانشمندانی که در مراحل اولیه برنده شده‌اند، به موفقیت‌های بیشتری دست یافته‌اند.
افرادی که یادگیرنده هستند، ویژگی‌های زیر را دارند:
- از هرچیزی یاد می‌گیرند. از شکست‌ها، تجربیات ناخوشایند یا خوشایند، از تجربیات دیگران و …؛
- زیاد از دایره امنشان خارج می‌شوند؛
- تفکر واگرا دارند؛
- شنوندگان بسیار خوبی هستند؛
- پیوسته در حال اموزش و توسعه مهارت‌های خود هستند؛
- و… .
۵. کمتر به خودتان سخت بگیرید
زمانی را برای ستایش خودتان و دستاوردهایتان پیدا کنید و به خودتان برای کارهایی پاداش دهید که انجام داده‌اید. به یاد داشته باشد هیچ‌کس کامل نیست. همه ما نقص‌هایی داریم که گاهی برایمان چالش‌های سختی درست می‌کنند.
اول بپذیرید که این نقص‌ها در شما وجود دارد و وجود این نقص‌ها شما را به آدمی بی‌مصرف و ناکافی تبدیل نمی‌کند. و در قدم دوم به‌سمت بهبود خود حرکت کنید. یادتان باشد در کنار این نقص‌ها، بی‌نهایت توانمندی نیز در شما وجود دارد.
مل رابینز چالش بسیار جالبی دارد: به نام «بزن قدش». در این چالش ساده شما هر روز با خود جشن می‌گیرید. به خاطر تمام کردن کاری ناتمام، درست انحام دادن کاری و یا حتی جمع کردن توانتان برای بیرون آمدن از تخت خواب!
سخت‌گیری نه‌تنها احساساتی مانند سرزنش را در شما فعال می‌کند، بلکه باعث به وجود امدن ناامیدی یا حتی قریانی‌گری در شما می‌شود که در موارد قبل درباره آن‌ها صحبت کردیم.
۶. از یک درمانگر کمک بگیرید
نیاز نیست تمام راه را به‌تنهایی طی کنید. گاهی تروماها و رنج‌های روانی فرد به‌حدی زیاد است که نمی‌تواند به تنهایی از پس گذر از رنج‌های خود برآید. درمانگران به شما کمک می‌کنند تا تروماهای گذشته خود را درمان کنید و درس‌های زندگی را از شکست‌ها و رنج‌های گذشته بگیرید تا بتوانید از چالش‌ها و موقعیت‌های سخت فعلی بگذرید.
اغلب افراد فکر می‌کنند فقط افرادی که اختلالات روانی دارند، نیازمند داشتن درمانگر هستند. این یک باور غلط است. همه ما در گذشته آسیب‌های روانی بسیار زیادی داشته‌ایم، کمک گرفتن از یک درمانگر به ما کمک می‌کند راحت‌تر و سریع‌تر از تروماهای گذشته عبور کنیم.
۷. حل مساله را بیاموزید
داشتن مهارت حل مساله می‌تواند به شما کمک کند تا چالش‌های موجود را به‌خوبی تحلیل کنید و برای بیرون آمدن از چالش خود را تجهیز کنید. افرادی که حل مساله را بلد هستند، می‌دانند برای هر چالش سختی یک راه‌حل وجود دارد.
این افراد نمونه بارز این جمله‌اند: یا راهی خواهم یافت، یا راهی خواهم ساخت. داشتن چنین ذهنیتی باعث می‌شود تا درون اقیانوس غم‌ها غرق نشوید؛ بلکه به‌دنبال پیدا کردن قایقی برای نجات خود از آن موقعیت باشید.
۸. هدف و معنای زندگی خود را بیابید
داشتن چشم‌اندازی دلنشین از خود و زندگی‌تان در آینده، امیدتان را به زندگی و ادامه دادن افزایش می‌دهد.
۹. سوگواری کنید
اگر عزیزی را از دست داده‌اید و یا شکست عاطفی را تجربه کرده اید یا… نیاز است به خودتان فرصت دهید و فرآیند سوگواری خود را تکمیل کنید. تکمیل کردن فرآیند سوگواری می‌تواند به شما در برخواستن و ادامه دادن به زندگی کمک کند.
یک فرد در هنگام سوگواری می‌تواند طیف وسیع و گسترده‌ای از احساسات را تجربه کند. دکتر الیزابت کوبلر راس معتقد است هر انسان وقتی با مرگ عزیزانش مواجه می‌شود یا یک رابطه عاطفی ویژه را از دست می‌دهد، چند مرحله‌ی روان‌شناختی مشخص را پشت سر می‌گذارد؛
- انکار
- خشم
- چانه‌زنی
- افسردگی
- پذیرش.
با تکمیل کردن این فرآیند و پشت سر کذاشتن این ۵ مرحله می‌توانید به کامل‌ترین روش ممکن سوگواری کنید.
افرادی که تاب آورند چه ویژگی‌هایی دارند؟
- برای آینده خود برنامه و چشم‌انداز دارند؛
- طرز فکر رشد دارند و یادگیرنده هستند؛
- مسئولیت پذیرند؛
- امیدوارند و ذهنیت مثبت دارند؛
- پذیرش بالایی دارند؛
- احساسات خود را مدیریت می‌کنند؛ نه سرکوب؛
- خود را با تمام نقص هایشان می‌پذیرند؛
- قربانی نیستند و کنترل زندگی‌خود را در دست دارند؛
- در موقعیت‌های سخت گیر نمی‌کنند؛
- ریسک می‌کنند و تصمیمات سخت می‌گیرند؛
- انعطاف پذیرند و خود را با شرایط وفق می‌دهند.
آیا کوچینگ در افزایش تاب آوری موثر است؟
قبل از مطالعه این بخش اگر درباره مهارت کوچینگ اطلاعات کافی ندارید، حتما مقاله کوچینگ چیست را بخوانید. کوچینگ به رشد انعطاف پذیری برای مقاومت در برابر ناملایمات و رشد بدون توجه به رکودهای مختلف در زندگی کمک می‌کند.
کوچینگ انسان را برای اقدام در زمان سختی آماده می‌کند و توانایی تصمیم‌گیری بهتر در سیستم‌های پیچیده را برای انجام اقدامات مؤثر افزایش می‌دهد. در مجموع، با کوچینگ، فرد می‌تواند با استفاده از رفتار انعطاف‌پذیر خود با موقعیت‌های پرمخاطب مقابله کند.
کوچینگ با تمرکز بر نقاط قوت و توانمندی افراد به آن‌ها کمک می‌کند تا خود را کارآمدتر ببینند، آگاهانه‌تر انتخاب کنند و مسولیت انتخاب‌های خود را بپذیرند. کوچ‌ها به افراد کمک می‌کنند تا شجاعانه‌تر انتخاب کنند و از دایره امن خود خارج شوند.
سخن پایانی
وقتی تاب آوری دارید، از نیرویی درونی استفاده می‌کنید. این نیروی درونی به شما کمک می‌کند تا پس از یک شکست یا چالش، مانند از دست دادن شغل، بیماری، یک فاجعه یا مرگ یکی از عزیزان، بتوانید به حالت قبل بازگردید. اگر تاب آوری ندارید، ممکن است در مشکلات گیر کرده یا خود را قربانی شرایط و موقعیت‌ها بدانید.
ممکن است احساس سنگینی کنید یا برای کنار آمدن با شرایط به روش‌های ناسالم و آسیب‌زننده مانند مصرف مواد مخدر یا الکل، پرخوری، کشیدن سیگار و رفتارهای پرخطر دیگر روی بیاورید. یکی از خطرناک‌ترین راه‌هایی که انسان هنگام سختی زیاد به آن فکر می‌کند، خودکشی است.
خبر خوش اینکه تاب آوری یک ویژگی ذاتی یا ارثی نیست. هرچند که محیط و نحوه تربیت در تاب آور شدن افراد موثر است؛ اما می‌توان این ویژگی را در خود پرورش داد و تقویت کرد. پس اگر به میزان دلخواهتان تاب آوری ندارید، با کمک گرفتن از مواردی که در مقاله به آن اشاره کردیم، می‌توانید تا حد زیادی تاب آوری را در خودتان تقویت کنید.
