توسعه فردی چیست و برای آن از کجا شروع کنیم؟

این روزها زیاد واژه‌هایی مثل توسعه فردی، راهبری شخصی، بهبود شخصی و ساخت منِ بهتر را می‌شنویم؛ اما توسعه فردی چیست؟ آیا آموزش دیدن و افزایش دانش به‌معنای توسعه فردی است؟ توسعه فردی به‌معنای نگاه به درون خود و تمرکز بر راه‌هایی است برای بهتر کردن خود. توسعه فردی باعث افزایش خودآگاهی، عزت نفس و تقویت مهارت‌های نرم می‌شود و در سایه توسعه فردی است که می‌توانید امیدوار باشید به آرزوهایتان برسید.

در این مقاله بنا داریم درباره مفهوم و تعریف و اهمیت پرداختن به توسعه فردی صحبت کنیم. همچنین ابعاد آن را باز کرده و درنهایت تکنیک‌ها و راه‌هایی را برای توسعه فردی بیان می‌کنیم. همراهِ مدیربان هستیم.

توسعه فردی چیست؟

توسعه فردی فرآیند مستمری و مادام‌العمر است؛ حرکتی از درون به بیرون است که کمک می‌کند تا هر روز کمی از دیروز خود بهتر باشیم. توسعه فردی یک سفر دائمی در زندگی ماست؛ به این معنی که هر روز باید تلاش کنیم تا آدم‌های بهتری از دیروز خودمان باشیم.

برای رسیدن به این هدف باید روی خود سرمایه گذاری کنیم، آموزش ببینیم و مهارت‌های خودمان را افزایش دهیم تا توانایی مقابله با موقعیت‌های مختلف را پیدا کنیم، تاب‌آورتر، شادتر و سالم‌تر باشیم و درنهایت کیفیت و رضایت خودمان را از زندگی افرایش دهیم.

وقتی از منِ بهتر صحبت می‌کنیم، منظور بهتر بودن در تمامی جنبه‌های زندگی فردی است. احتمالا اسم چرخ زندگی به گوشتان خورده است. چرخ زندگی که ابزاری برای سنجش میزان تعادل در تمام جنبه‌های زندگی است، حوزه‌های متفاوتی را در نظر می‌گیرد (۸ حوزه) و می‌گوید اگر در حوزه‌ای نمره پایینی دارید، چرخ زندگی شما نمی‌تواند بچرخد.

اگر مایلید بیشتر درباره مفهوم چرخ زندگی بدانید، حتما وبینار رایگان آموزش چرخ زندگی را ببینید.

اهمیت پرداختن به توسعه فردی در چیست؟

همان‌طورکه در بالا به آن اشاره کردم، اگر زندگی‌ خود را مانند چرخ در نظر بگیریم، توسعه فردی (بهبود حوزه‌های مختلف این چرخ) به بهزیستی و رضایت ما از زندگی‌ کمک می‌کند و کیفیت زندگی را افزایش می‌دهد.

توسعه فردی کمک می‌کند تا چشم‌انداز شخصی و اهداف زندگی‌مان را به‌صورت شفاف تعریف کنیم. وقتی اهدافی شفاف برای خودمان تعیین می‌کنیم، راحت‌تر می‌توانیم برای دستیابی به آن برنامه ریزی کنیم. این فرآیندی است برای تبدیل شدن به فردی که آرزو داریم؛ پس به ما انگیزه می‌دهد تا برای بهبود خود تلاش کنیم.

به زبان عامیانه، رشد شخصی یک گامِ دگرگون‌کننده است که در جهت بهبود وضعیت جسمی، عاطفی، فکری، اجتماعی، معنوی و مالی در زندگی انجام می‌دهیم.

پرداختن به توسعه فردی چه مزیت‌هایی دارد؟

احتمالا تا اینجا به این نتیجه رسیده‌ایم که پرداختن به توسعه فردی مزایای زیادی را برای موفقیت انسان در زندگی به همراه خواهد داشت. در ادامه بیشتر درباره این مزایا صحبت می‌کنیم.

۱. تقویت و رشد روابط بین فردی

ازآنجایی‌که یکی از ابعاد اصلی توسعه فردی بعد اجتماعی است، توسعه فردی باعث بهبود کیفیت روابط بین فردی می‌شود.

۲. سلامت جسمانی

یکی از حوزه‌های مهم در رشد فردی رسیدگی به جسم و اهمیت سلامت جسمانی است. افرادی که به رشد فردی خود اهمیت می‌دهند، هم به رشد و ارتقای ذهنیت خود می‌پردازند و هم به بدن خود اهمیت می‌دهند؛ زیرا اگر ذهن سالمی می‌خواهید، باید سلامت بدنتان را هم حفظ کنید.

۳. سلامت و آمادگی ذهنی

سلامت ذهنی مانند سلامت جسمی به تمرین و مهارت‌افزایی نیاز دارد. بسیاری از جنبه‌های توسعه شخصی کمک می‌کند تا ذهنی قوی و سالم داشته باشید. افرادی که آمادگی ذهنی بیشتری دارند، بهره وری بیشتری هم دارند، کمتر دچار بیماری‌های روانی می‌شوند و خلاق و نوآورتر هستند.

۴. انعطاف پذیری بیشتر

در مسیر رشد شخصی مهارت‌های زیادی به دست خواهید آورد. همین موضوع باعث می‌شود انعطاف پذیری شما نسبت به موقعیت‌های پیش رو در زندگی بیشتر شود.

۵. افزایش عزت نفس

بر کسی پوشیده نیست که عزت نفس از درون آدمی سرچشمه می‌گیرد. هرچه بیشتر روی خود و غنی کردن درون خود سرمایه گذاری کنید، عزت نفستان به همان میزان افزایش پیدا می‌کند، بیشتر خودتان را دوست خواهید داشت و حس درونی‌تان نسبت به خودتان مثبت‌تر خواهد شد.

۶. بهبود مالی و رشد کسب و ‌کار

اگر کسب و‌کار بهتری می‌خواهیم، نیاز است تا به آدم بهتری تیدیل شویم. حرکت به‌سمت خلق منِ بهتر به شما در ساخت کسب و کار بهتر ‌کمک می‌کند.

۷. استفاده از پتانسل‌های درونی

سفر رشد و توسعه فردی از شناخت خود شروع می‌شود. وقتی به خودتان عمیقا نگاه می‌کنید، پتانسیل‌های نهان خود را شناسایی می‌کنید و آن‌ها را ارتقا می‌دهید. توسعه مهارت‌ها در جهت پتانسیل درونی‌تان به شما کمک می‌کند تا مسیر رسیدن به اهدافتان را سریع‌تر طی کنید.

۸. حفظ انگیزه و امید

امید چیزی است که همه به‌دنبال آن هستند. وقتی اهدافتان جلوی چشمتان باشد و شما در مسیر رسیدن به اهدافتان تلاش کنید، به آینده امیدوار خواهید بود. حرکت در جهت رشد و ارتقای فردی به شما انگیزه حرکت کردن می‌دهد.

توسعه فردی از کجا شروع می‌شود؟

به‌طورکلی توسعه فردی سه گام بسیار مهم دارد.

1. کشف خود؛
2. حرکت رو به جلو؛
3. در حرکت ماندن.

در ادامه این سه گام را بیشتر شرح می‌دهیم.

کشف خود

اغلب افراد فکر می‌کنند برای توسعه شخصی باید هدفگذاری کنند و برنامه ریزی داشته باشند. اما می‌بینیم بسیاری از آن‌ها به اهداف خود حتی نزدیک هم نمی‌شوند. دلیل این موضوع نداشتن شناخت کافی از خود است.

سفر توسعه فردی از برداشتن گام‌هایی در راستای شناخت خود آغاز می‌شود. برای خلق منِ بهتر باید منِ حال حاضر را بشناسید تا بتوانید در راستای ارزش‌ها، توانمندی‌ها و پتانسیل خودتان هدف‌گذاری کنید. کشف خود شامل موارد زیر است:

• شناخت هویت خود؛
• پیدا کردن ارزش‌ها و اصول شخصی؛
• یافتن توانمندی‌های خاص شخصی؛
• مشخص کردن چشم انداز یا دورنمای مثبت از آینده؛
• کشف رسالت (مأموریت شخصی یا مقصود زندگی)

حرکت رو به جلو

بعد از کشف خود باید اهدافتان را مشخص کنید و برای رسیدن به آن‌ها برنامه‌ای همه‌جانبه، هوشمندانه و قابل اجرا تدوین کنید. تنها اگر گام اول را به خوبی طی کرده باشید، قادر خواهید بود اهداف مناسب تعیین و برنامه اجرایی مناسب تدوین کنید.

داشتن هدف متناسب با خود کمک می‌کند تا به تصویر ایدئآل خود نزدیک شوید و به‌سمت خلق بهترین نسخه خود حرکت کنید. در گام دوم انجام موارد زیر ضروری است:

• هدف‌گذاری متعادل و اسمارت؛
• ارزیابی جنبه‌های مختلف هدف؛
• شناسایی موانع رسیدن به هدف و مدیریت آن‌ها؛
• تدوین نقشه اقدام و برنامه قابل اجرا.

در حرکت ماندن

دو گام قبل به‌تنهایی شما را به بهترین خودتان تبدیل نمی‌کند. در حرکت ماندن تکمیل کننده‌ دو گام قبل است. توسعه فردی مقصد نیست؛ بلکه سفر است. در این سفر هربار جنبه‌ای از زندگی خود را بهبود می‌دهید و از خودتان نسبت به روز قبل بهتر می‌شوید.

این فرایند مدام به‌صورت چرخه ادامه خواهد داشت. برای آنکه به‌صورت مستمر و پایدار به راه خود ادامه دهید، پرداختن به موارد زیر مهم است:

• مدیریت و سازماندهی زمان و انرژی؛
• تعهد داشتن نسبت به اهداف؛
• آمادگی ذهنی؛
• حفظ انگیزه و توسعه به‌طور مستمر.

توسعه فردی چه ابعادی دارد؟

توسعه فردی می‌تواند طیف وسیعی از فعالیت‌ها را در بر بگیرد؛ اما بعضی از ابعاد حیاتی توسعه فردی عبارتند از:

 بعد فیزیکی

به‌طورکلی هر فعالیتی که به شما کمک کند جسم سالم‌تری داشته باشید، در این بعد قرار می‌گیرد. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل بهبود سلامت جسمانی شما با رژیم غذایی سالم، خواب کافی و ورزش باشد. یادتان باشد که بدن گهواره ذهن است.

  پیشگیری از سوء ‌مصرف مواد مخدر و الکل، مدیریت استرس، رسیدگی به بیماری‌ها، ورزش منظم، خواب کافی، رژیم غذایی سالم، پیشگیری از آسیب (خصوصا در محل کار و هنگام ورزش) فعالیت‌هایی است که به شما در داشتنِ جسم سالم کمک می‌کند.

بعد ذهنی

بعد ذهنی یکی از ابعاد اصلی توسعه فردی است که بر ارتقای توانایی‌های ذهنی و فکری شما تمرکز دارد. این بعد شامل ۴ مولفه کلیدی است:

1. یادگیری به‌معنای توانایی کسب دانش و مهارت‌های جدید به‌طور مستمر؛
2. تفکر انتقادی به‌معنای توانایی تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، استدلال منطقی و ارزیابی ایده‌ها؛
3. حل مساله به‌معنای توانایی شناسایی و حل مشکلات به‌طور خلاقانه و موثر؛
4. خلاقیت به‌معنای توانایی تولید ایده‌های جدید و نوآورانه.

بعد عاطفی

بعد عاطفی یر توانایی‌های عاطفی و‌هیجانی شما تمرکز دارد و می‌تواند شامل بهبود هوش هیجانی، مدیریت احساسات و ایجاد مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم باشد. اگر در کارگاه‌های اعتماد به نفس، عزت نفس، مدیریت خشم و هوش هیجانی شرکت می‌کنید،

در حال ارتقاء بعد عاطفی خود هستید. رشد شخصی عاطفی اغلب با هوش هیجانی همراه است. بعد عاطفی شامل موارد زیر است: همدلی، خودتنظیمی و خودکنترلی، هوش هیجانی، مهارت‌های ارتباطی، حفظ انگیزه، مدیریت استرس و… .

بعد معنوی

معنویت یعنی کاوش در خود و دنیای اطراف برای درک عمیق‌تر خود و دنیا. این بعد می‌تواند شامل کاوش در ارزش‌ها و باورهای شما و یافتن معنا و هدف در زندگی باشد. بعضی از جنبه‌های معنویت به شرح زیر است:

• تأمل در ارزش‌ها و باورهای خود؛
• یافتن هدف و معنا در زندگی؛
• ارتباط با قدرت یا معنویت بالاتر به‌معنای کاوش در باورهای معنوی خود و یافتن راه‌هایی برای ارتباط با خدا و در ارتباط ماندن با نیرویی برتر از خود؛
• تمرین ذهن آگاهی به‌معنای حضور در لحظه و توجه به افکار و احساسات خود بدون قضاوت؛
• پرورش آرامش درونی به‌معنای پیدا کردن راه‌هایی برای آرام کردن ذهن و پرورش حس آرامش و تعادل درونی.

بعد اجتماعی

در بعد اجتماعی به‌دنبال بهبود مهارت‌های ارتباطی و بین فردی و ایجاد روابط قوی هستیم. انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند. ما برای یادگیری و رشد به این ارتباط نیاز داریم‌. برای رشد این بعد روی مهارت‌های زیر تمرکز می‌کنیم:

• ارتباط موثر به‌معنای توانایی برای برقراری ارتباط موثر با دیگران؛
• همدلی به‌معنای توانایی درک و همراه شدن با تجربه دیگران؛
• توسعه مهارت‌های بین فردی مانند حل تعارض، کار گروهی و رهبری؛
• ایجاد و حفظ روابط قوی و مثبت با دوستان، خانواده و همسر و… ؛
• شبکه سازی به‌معنای ایجاد و حفظ یک شبکه حرفه‌ای برای کمک به پیشرفت در حرفه‌ خود.

این ابعاد به‌طور جدایی‌ناپذیری به هم مرتبط هستند. برای مثال، ارتقای مهارت‌های تفکر انتقادی در بعد ذهنی می‌تواند به شما در حل مشکلات در بعد عاطفی کمک کند یا افزایش اعتماد به نفس در بعد عاطفی می‌تواند به شما در ایجاد روابط سالم در بعد اجتماعی کمک کند.

راه‌هایی برای توسعه فردی

روش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها برای رشد جنبه‌های مختلف زندگی‌تان استفاده کنید. نکته‌ مهم این است: از هر روشی که استفاده می‌کنید، مراحل و گام‌ها را به‌ترتیب طی کنید؛ یعنی ابتدا وضعیت موجود خود را بررسی و توانمندی‌های خودتان را کشف کنید، در گام بعد هدف‌گذاری و برنامه ریزی کنید و درنهایت تلاش کنید تا در مسیر بمانید.

می‌توانید از روش‌های زیر برای توسعه خود استفاده کنید.

کتاب بخوانید

اهل مطالعه باشید و به‌ویژه کتاب‌های توسعه فردی و زندگی‌نامه افراد موفق را در برنامه مطالعاتی‌تان جا دهید. کتاب‌ها منبع عظیمی از دانش و تجربه و تحقیق هستند. حتی می‌توانید از زندگی افرادی که برای شما الهام‌یخش هستند، برای تبدیل شدن به ورژن برتر خود الگو بگیرید.

در کتاب‌های خودیاری، توسعه فردی و زندگی افراد موفق، نمونه‌های مفیدی از تغییر عادات و رفتارهایی وجود دارد که به شما در دستیابی به اهدافتان کمک می‌کند.

با پادکست‌ها دوست شوید

ابزارهای دیگری مانند پادکست‌ها و سخنرانی‌ها، مانند سخنرانی‌های TED هم وجود دارد. گوش دادن به سخنرانی افراد بزرگ در مسیر رشد شخصی بسیار کمک‌کننده است. کتاب‌های صوتی و خلاصه کتاب هم در همین دسته جای می‌گیرند.

روی خودتان سرمایه گذاری کنید

آموزش دیدن، شرکت در کلاس‌ها و کارگاه‌های مختلف سرمایه گذاری روی خودتان است. سایت‌ها و پلتفزم‌هایی که به‌طور تخصصی دوره‌های توسعه فردی برگزار می‌کنند، کار را برای همه راحت کرده‌اند. حتی اگر مشغله‌ کاری دارید و بسیار سرشلوغید، می‌توانید در دوره‌های انلاین و افلاین ثبت نام کنید.

شبکه سازی کنید

شما در دنیا تنها نیستید و قطعا افرادی در اطرافتان وجود دارند که هدف‌های مشترکی با شما دارند. ارتباط با این افراد می‌تواند به پیشرفت شما سرعت ببخشد. آقای شعبانعلی صحبتی در خصوص رشد فردی دارد که برای من بسیار قابل توجه است. به اعتقاد ایشان چیزی به اسم رشد فردی وجود ندارد. رشد در جمع و با جمع اتفاق میوفتد.

ایشان رشد فردی را به سلول سرطانی تشبیه می‌کنند. سلول سرطانی سلولی است که رشد خود را به رشد بقیه ترجیح می‌دهد و شروع به بزرگ شدن می‌کند. رشد شخص نه‌تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند آسیب‌زننده هم باشد.

چه بسا افرادی که با یادگیری بیشتر از دوستان و خانواده خود فاصله می‌گیرند؛ زیرا معتقدند دیگران او را درک نمی‌کنند و یا حرف‌هایش را متوجه نمی‌شوند.برای یادگیری عمیق و موثر با افرادی که هم‌مسیر شما هستند، شبکه بسازید و به‌صورت جمعی به‌سمت هدفی مشخص حرکت کنید.

با یک کوچ قرارداد ببندید

اگر سردرگم هستید و‌ نمی‌دانید چطور و از کجا شروع کنید، از کمک یک کوچ بهره ببرید. با نگاهی هرچند گذرا به زندگی افراد بسیار موفق می‌توان رد پای کوچ و تاثیر کوچینگ را در موفقیت این افراد مشاهده کرد.

به سراغ متخصصان و کارشناسانی مانند روانشناسان یا کوچ‌ها بروید که هدف اصلی آن‌ها کمک به شما برای طی کردن این مسیر درونی، بدون ترس و ناامنی است.

نقش کوچینگ ‌در توسعه فردی چیست؟

در یک تعریف کلی کوچینگ یعنی کمک به توانمندسازی انسان‌ها تا با طراحی چشم انداز بزرگ زندگی خود بتوانند اهداف مثبت زندگی‌شان را کشف و شناسایی کرده و آنگاه در جهت تحقق آن گام‌های عملی بردارند.

یکی از شاخه‌های کوچینگ به نام کوچینگ توسعه فردی است که می‌تواند به شما در پیدا کردن مسیر درست و کار کردن روی جنبه‌های ضروری توسعه فردی و حرفه‌ای کمک کند. با خودآگاهی و تاملاتی که در جلسات کوچینگ نسبت به خود پیدا می‌کنید، متوجه نقاط قوتتان می‌شوید. به این ترتیب، شما نه‌تنها از فرصت‌های موجود بیشترین بهره را می‌برید، بلکه برای خود فرصت‌های جدید خلق می‌کنید. نقاط قوت خود را شناسایی و مهارت‌ها و توانایی‌های خود را تقویت می‌کنید.

کوچ به شما کمک می‌کند تا دید همه جانبه‌ای نسبت به خود داشته باشید، چشم انداز و اهداف خود را مشخص کنید، رفتارهای از سر عادت را در خود شناسایی کرده و بر ترس‌هایتان غلبه کنید و به‌سمت اهدافتان قدم بردارید و درنهایت از شما در طول مسیر حمایت می‌کند تا انگیزه خود را حفظ کنید.

نتیجه‌گیری

در دنیای امروز توسعه فردی بسیار مهم‌تر از گذشته است. مهم‌تر از رشد کسب‌و‌کار ایجاد تعادل بین حوزه‌های مختلف زندگی مانند کار، ارتباطات، سلامتی، معنویت و… است. توسعه فردی یعنی به تمام جنبه‌ها و ابعاد زندگی خود توجه کنیم و برای یهبود تمامی ابعاد وقت و هزینه صرف کنیم. توسعه فردی یک فرآیند دائمی و مستمر است. با تعهد به این فرآیند و تلاش برای ارتقای خود در ابعاد مختلف می‌توانیم به زندگی‌ شادتر، موفق‌تر و رضایت‌بخش‌تری دست پیدا کنیم.