مهارت های ضروری کوچینگ کدام است؟

کوچینگ یکی از بهترین و موثرترین راه‌های شناخته‌شده برای رسیدن به اهداف است. همان‌طور که در مقاله‌ای که درباره مهارت کوچینگ نوشتیم و گفتیم، در فرایند کوچینگ یک کوچ در یک فرایند گفتگو‌محور و با استفاده از یکسری مهارت که لازمه یک کوچ است، به مراجعین خودش کمک می‌کند تا اهداف واقعی‌شان را مشخص کنند، بهترین راه برای رسیدن به آن را پیدا و پتانسیل‌های درونی خودشان را آشکار کنند. داشتنِ این مهارت ها برای هر کوچ ضروری است تا بتواند یک جلسه کوچینگ موفق را برگزار کند. مهارت های کوچینگ همگی اکتسابی هستند و هرکسی می‌تواند آن‌ها را یاد بگیرد. در این مطلب به بعضی از مهم‌ترین مهارت هایی اشاره می‌کنیم که شما برای تبدیل شدن به یک کوچ حرفه‌ای به آن‌ها نیاز دارید.

دسته بندی کلی مهارت های کوچینگ

 در این مطلب ۱۱ مهارت مهم در کوچینگ را به شما معرفی می‌کنیم که در دوره کوچینگ تدریس می‌شوند. قبل از این لازم است دسته‌بندی کلی مهارت ها در فرایند کوچینگ را به شما معرفی کنیم. همه مهارت های کوچینگ را می‌توان به چهار دسته کلی زیر تقسیم کرد:

۱. مهارت های پایه‌ای

این مهارت ها مربوط به توانایی کوچ برای عمل به دستورالعمل‌های اخلاقی و ایجاد یک توافق‌نامه کوچینگ با مراجع است. کوچ موظف است در مواجهه با افراد و سازمان‌های مختلف علاوه بر دستورالعمل‌های و اصول اخلاقی کوچینگ، خطوط قرمز و حساسیت‌های مختص این افراد و سازمان‌ها را نیز در نظر بگیرد.

علاوه بر این در آغاز هر فرایند کوچینگ، کوچ باید برای مراجع خودش دو نکته را شفاف کرده باشد:

1. تفاوت کوچینگ با منتورینگ، مشاوره، تراپی، روان‌درمانی و… .
2. بعضی از پارامترهای برگزاری جلسات مانند هزینه‌ها و جدول زمانی برگزاری جلسات.

۲. مهارت‌های در ارتباط با ایجاد رابطه امن و دو طرفه

کوچ باید بتواند یک رابطه امن براساس اعتماد و صمیمیت را با مراجعین خودش ایجاد کند تا از نظر روانی، جو امنی برای ادامه کار بین آن‌ها ایجاد شود. این جو در صورت احترام به مرزها و خطوط قرمز مراجع و توجه به تعهدات و نگرانی واقعی ایجاد می‌شود. این احترام باعث می‌شود تا بتواند در جلسه کوچینگ احساس راحتی کند.

۳. مهارت های برقراری ارتباط موثر

 اهمیت این دسته از مهارت ها برای همه افراد شفاف است. یک کوچ با داشتن مهارت ارتباط موثر قوی، می‌تواند جلسات کوچینگ بسیار موثرتری داشته باشد. یک کوچ با مهارت های ارتباطی قوی می‌تواند اطلاعات موردنیاز را از مراجع دریافت کند، انگیزه‌ها و روحیات او را شناسایی و با ارائه بازخوردهای مناسب با او ارتباط برقرار کند.

ارتباط موثر شامل مهارت های متعددی است؛ اما ICF (فدراسیون بین‌المللی کوچینگ) به‌طور ویژه به سه مهارت گوش دادن فعال و موثر، مهارت پرسیدن سوالات خوب و حرفه‌ای و همدلی کردن اشاره می‌کند.

۴. تثبیت آگاهی و ایجاد نتایج

برای حرکت به‌سمت نتایج، اغلب کوچ‌ها نیاز دارند تا دیدگاه مراجع را تغییر دهند یا به او کمک کنند تا به درک جدیدی برسد. این امر مستلزم این است که کوچ به مراجع خودش کمک کند تا نسبت به شرایط، احساسات و دیدگاه‌های خود آگاه شود.

در بسیاری از مواقع، فرد از موانع واقعی و ریشه‌های حقیقی مشکل خود باخبر نیست؛ در این شرایط، کوچ به مراجع کمک می‌کند تا از این شرایط آگاه شود و با برنامه‌ریزی درست به نتیجه دل‌خواه خودش دست پیدا کند.

 مهارت پیگیری و همراهی نیز یکی از مهارت های ضروری برای یک کوچ است. کوچ با استفاده از این مهارت باید پیگیری کند تا مراجع به تعهدات خودش عمل کرده و از حرکت او در مسیر برنامه‌ریزی شده مطمئن شود.

مهارت های کوچینگ کدام است؟

 فرایند کوچینگ در تمام مراحل جمع‌آوری اطلاعات، ارائه بازخورد و ایجاد اعتماد، به‌شدت بر وجود یک ارتباط دوطرفه سالم متکی است. مهارت هایی که تا اینجا به آن‌ها اشاره کردیم، مهارت های اساسی هستند و یک کوچ به آن‌ها نیاز دارد. کوچینگ یک مهارت جدید و روبه‌رشد به حساب می‌آید و تاکنون فهرست مرجع و قطعی از مهارت های موردنیاز برای کوچینگ ارائه نشده است.

در ادامه به ۱۱ مهارت مرتبط با چهار دسته مهارت ذکرشده را معرفی می‌کنیم. مطالعه این مهارت ها به شما کمک می‌کند تا درک مناسبی از مهارت های موردنیاز برای کوچینگ پیدا کنید. ازجمله‌ مهارت های موردنیاز هر کوچ در زمینه ارتباطات می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:

۱. مهارت گوش دادن فعال

 مهارت گوش دادن فعال یک مهارت ضروری برای کوچ است که در مقاله گوش دادن فعال چیست به‌طور کامل درباره آن صحبت کرده‌ایم و کوچ باید تلاش کند تا در جلسه کوچینگ، با تمرکز، اشتیاق و بدون هیچ‌گونه قضاوتی به سخنان مراجع خود گوش کند. همچنین او باید به زبان بدن و احساس مراجع هنگام صحبت دقت کند تا بتواند بعضی پیام‌های پنهان در این موارد را شناسایی کند.

۲. مهارت ارائه بازخورد موثر

ارائه بازخورد باید در زمان درستی به مراجع داده شود. درباره این نکته مهم در مقاله بازخورد در ارتباط مفصل صحبت کرده‌ایم و پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را بخوانید. کوچ با استفاده از بازخورد دادن به مراجع خود کمک می‌کند تا شرایط را از دید بیرونی نگاه کرده و متوجه حقیقت شرایط شود؛ بنابراین بازخورد باید کاملاً بی‌طرفانه و بدون هیچ‌گونه قضاوتی صورت بگیرد. در بعضی مواقع کوچ برای بازخورد دادن به مراجع از او سوالی می‌پرسد تا او را به چالش کشیده و با پاسخ درست متوجه مساله‌اش بشود.

۳. مهارت پرسیدن سوالات موثر و باز

 پرسیدن سوالات باز یا همان مهارت پرسشگری در کنار گوش دادن فعال باعث می‌شود تا مراجع با رسیدن به خودآگاهی بهتر شرایط فعلی خودش را درک کند. این روند مسیر پیش‌رو را برای کوچ و کوچی روشن‌تر می‌کند.

۴. مهارت های غیرکلامی هوش هیجانی

این مهارت ها نقش بزرگی در کوچینگ دارند. برقراری ارتباطات غیرکلامی در روابط سالم میان کوچ و مراجع بسیار مهم است. یک کوچ ماهر کاملاً آگاه است که چطور باید از زبان بدن، تماس چشمی و لحن صدای خود استفاده کند تا در مراجع احساس حمایت و امنیت روانی ایجاد کند. 

نتیجه این کار افزایش انگیزه مراجع است تا راحت‌تر احساسات و اطلاعات درونی خود را با کوچ به اشتراک بگذارد. اگر مایلید بیشتر درباره هوش هیجانی بدانید، مقاله هوش هیجانی چیست را مطالعه کنید.

۵. مهارت همدلی

همدلی در همه‌جای زندگی ما نقش پررنگی دارد و نیاز است که کوچ به آن مسلط باشد. در مقاله مهارت همدلی چیست درباره این مهارت کلیدی در کوچینگ صحبت کرده‌ایم و پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به آن بزنید. کوچ باید بتواند خودش را جای مراجع قرار دهد تا بتواند دقیق احساسات، ادراکات، شرایط و حالات او را درک کند. برای اینکه کوچ بتواند از نگاه مراجع خودش به شرایط نگاه کند، باید به‌خوبی به صحبت‌های او گوش دهد. به علاوه، کوچ هرگز نباید باورهای مراجع را نقد کند؛ زیرا مراجع، با عینک همین باورها به دنیا می‌نگرد.

همدلی کردن اهمیت زیادی در جلب اعتماد مراجع و اثربخشی جلسه کوچینگ دارد. البته، بهتر است بدانید که کوچ ابتدا باید با خودش به احساس همدلی برسد، نقاط ضعف خود را بپذیرد و با وجود این ضعف‌ها خود را لایق محبت بداند تا بتواند در دیگران نیز احساس همدلی را ایجاد کند

۶. کمک به مراجع برای هدف گذاری موثر

کمک به مراجع در جهت مشخص کردن اهدافش علاوه بر اینکه یکی از اصول کوچینگ است، یک تکنیک انگیزشی حیاتی نیز هست. هر زمان فرد بتواند به کمک شناسایی ارزش‌های شخصی خود، اهداف واقعی‌اش را شناسایی کند، این اهداف انگیزه بسیار بالایی برای حرکت ایجاد خواهد کرد.

بهتر است اهدافی که فرد انتخاب می‌کند، ویژگی‌های زیر را داشته باشد:

• به میزان کافی چالش‌برانگیز باشند (بیش از حد ساده و کسل‌کننده یا سخت و طاقت‌فرسا نباشند)؛
• صریح وقابل اجرا باشند؛
• دارای پاداش و بازخورد مثبت برای ادامه حرکت باشند؛
• قابل تقسیم به اهداف کوچک‌تر باشند تا بتوان مسیر حرکت را به‌خوبی ترسیم کرد؛
• مثبت و متمرکز بر موفقیت باشد.

۷. مهارت تشویق

تحقیقات نشان می‌دهد که شایستگی و توانایی ورزشکارانی که از مربی خود بازخورد مثبت دریافت می‌کنند، افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند. امروزه ثابت شده استفاده از این سبک مربی‌گری و ارائه بازخورد مثبت، در مقابل سبک مربی‌گری دستوری و کنترل‌گر بازدهی بیشتری دارد. 

۸. مهارت ایجاد ذهنیت مثبت

 یک کوچ حامی مراجع خودش است و او را تشویق می‌کند تا ذهنیت مثبتی درباره خودش داشته باشد و روی رشد خود تمرکز کند. ذهنیت مثبت به افراد کمک می‌کند تا کاستی‌ها و اشتباهاتی را بپذیرند که در طی مسیر مرتکب می‌شوند، اعتماد به نفس خود را تقویت کنند و حرکت خود در راستای دست‌یابی به هدف را ادامه دهند.

همچنین، تمرکز مراجع روی رشد، به او کمک می‌کند تا همه چالش‌های موجود در مسیر را به‌عنوان یادگیری بنگرد و بهتر بر آن‌ها غلبه کند. خود کوچ نیز باید ذهنیت مثبت را در خودش ایجاد کند تا این ذهنیت در رفتار و تعامل او با سایرین نمود پیدا کند. در این صورت، این ذهنیت توسط او به مراجع نیز منتقل می‌شود.

۹. مهارت افزایش مقاومت و تاب‌آوری در مراجع

 ناملایمات و شکست‌ها بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی همه افراد هستند. منظور از تاب‌آوری، مهارت انعطاف پذیری و سازگاری در هنگام بروز چالش است که در مقاله تاب آوری چیست مفصلا درباره آن صحبت کرده‌ایم. این مهارت به افراد کمک می‌کند تا هر زمان که از مسیر اهداف خود خارج شدند، مجدد به آن بازگردند. کوچ برای ایجاد تاب آوری بیشتر در مراجع خود می‌تواند از راه‌های زیر اقدام کند:

• به او کمک کند تا از تفکر انتقادی استفاده و موانع دستیابی به اهداف خود را شناسایی کند. با مطالعه مقاله تفکر انتقادی چیست با این مهارت مهم بیشتر اشنا شوید.
• دیدگاه‌های جایگزین به او ارائه دهد تا باورهای اشتباهش را به چالش بکشد.
• به او کمک کند تا از اشتباهات گذشته خود درس بگیرد و استراتژی خود را برای آینده مشخص کند.
• به او کمک کند تا با ایجاد یک برنامه عملی، برای خواسته‌های خود هدف گذاری کرده و ادامه مسیر خود برای دستیابی به اهدافش را دنبال کند.

۱۰. مهارت ایجاد تفکر خلاق

خلاقیت از دو جهت در کوچینگ نقش مهمی را ایفا می‌کند:

اول اینکه مهارت تفکر خلاق ابزار قدرتمندی برای شکستن الگوهای ناسالم است. بسیاری از افراد درگیر رفتارهای ناسالم می‌شوند و نمی‌توانند از چرخه رفتار ناسالم و حس بد حاصل از آن خارج شوند. کوچ به مراجع کمک می‌کند تا تفکر خلاق را در خود پرورش دهد و شرایط مطلوب خود را مجسم کند تا از چرخه رفتار ناسالم و احساس بد رها شود. در مقاله تفکر خلاق چیست کاملا درباره چیستی تفکر خلاقانه و خلاقانه اندیشیدن صحبت کرده‌ایم و پیشنهاد می‌کنیم آن را حتما بخوانید.

در قدم دوم، خلاقیت یک ابزار کاربردی است برای انتخاب راهبردهای جدید. خلاقیت به افراد کمک می‌کند تا راه‌های جدید را کشف کنند. تکرار کردن رفتارهای گذشته به نتایج جدید منجر نمی‌شود. افراد می‌توانند با استفاده از مهارت خلاقیت، راهبردهای جدیدی را برای حل مشکل خودشان پیدا کنند.

۱۱. مهارت تمرکز

یک کوچ باید ذهن متمرکزی داشته باشد تا بتواند مکالماتی را که در طول جلسه کوچینگ انجام می‌شود، در یک راستا حفظ کند. معمولاً ذهن انسان از شاخه‌ای به شاخه دیگر می‌پرد و یا درگیر جزئیات غیرضروری می‌شود.  کوچ به مهارت تمرکز نیاز دارد تا بتواند مکالمات خود با مراجع را حول محور چالش و هدف مراجع متمرکز نگه دارد و از انحراف بحث جلوگیری کند.

نکاتی برای بهبود مهارت های کوچینگ

مسلماً تجربه کردن اجرای فرایند کوچینگ، بهترین راه برای بهبود مهارت های آن است. برای اینکه بهره‌وری و عملکرد آموزش دیدن خودتان را افزایش دهید، بهتر است این فرایند را با آگاهی شروع کنید.

• از خودتان بپرسید کدام‌یک از این مهارت ها به نقاط قوت شما نزدیک‌تر است؟
• شما به کدام‌یک از این مهارت ها علاقه بیشتری دارید؟
• در حال حاضر تقویت کدام‌یک از این مهارت ها برای شما کاربرد بیشتری دارد؟

۷ کتاب عالی برای تقویت مهارت های کوچینگ

در اینجا هفت کتاب محبوب درزمینه یادگیری مهارت‌های کوچینگ به شما معرفی می‌کنیم. تعدادی از این کتاب‌ها، روی مهارتِ پرسیدن سوالات درست متمرکز شده‌اند. در کتاب‌های دیگر نیز به مهارت‌های تمرکز، استفاده از هوش هیجانی و سایر مهارت هایی پرداخته شده است که می‌تواند برای یک کوچ مفید باشد.

1. عادت مربیگری؛ کمتر بگویید، بیشتر بپرسید و روشی را که برای همیشه رهبری می کنید تغییر دهید. اثر مایکل بانگی استاینر؛
2. هفت مهارت موثر مربیگری نوشته مایکل کی سیمپسون؛
3. سوالات خود را تغییر دهید، زندگی خود را تغییر دهید؛ ۱۲ ابزار قدرتمند برای رهبری، مربیگری و زندگی توسط ماریل آدامز ۴؛
4.  مدیر در نقش کوچ؛ راهکارهای جدید برای کسب نتایج مطلوب سازمانی، اثر جنی راجرز؛
5. مربیگری برای عملکرد بهتر اثر جان ویتمور؛
6. راهنمای مربیگری؛ راهنمای عملی برای فرایند، اصول و مهارت های مربیگری فردی اثر جولی استار؛
7. مربی تریلیون دلاری؛ کتاب راهنمای رهبری بیل کمپبل دره سیلیکون اثر اریک اشمیت، جاناتان روزنبرگ و آلن ایگل

سخن پایانی

 هیچ‌کس با مجموعه کاملی از مهارت های کوچینگ متولد نمی‌شود؛، اما مهارت های لازم برای تبدیل شدن به یک کوچ ماهر آنقدر دشوار نیست که به ده سال زمان نیاز داشته باشد. ما در این مقاله مهم‌ترین مهارت های موردنیاز یک کوچ را برای انجام فرایند کوچینگ به شما معرفی کردیم؛ شما می‌توانید با مدت معقولی مطالعه و تمرین این مهارت ها رفته‌رفته به یک کوچ تبدیل شوید و از این مهارت ها جهت افزایش بهره‌وری یا اثربخش کردن ارتباطات روزانه خودتان استفاده کنید.