مقالات کوچینگ
چگونه ارتباط کلامی قوی داشته باشیم؟
کلمات جادگر هستند. آن‌ها می‌توانند ذهن را تسخیر کنند، قلب را به آتش بکشند و روح را به پرواز درآورند. این جمله از آلدوس هاکسلی در کتاب «جادوگری برای همه» به‌خوبی اهمیت و قدرت کلمات را بیان می‌کند؛ به همین دلیل در این مقاله می‌خواهیم روش‌های تقویت ارتباط کلامی موثر را با بیان ۷ تکنیک باهم مرور کنیم.
کلمات، می‌توانند تأثیر زیادی بر ذهن، قلب و روح ما بگذارند. آن‌ها می‌توانند ما را خوشحال ،غمگین یا عصبانی کنند یا به ما انگیزه دهند؛ درواقع کلمات، آفریننده هستند و می‌توانند دنیای ما را تغییر دهند. می‌توانند باعث ایجاد صلح، عشق و عدالت شوند و حتی تغییر و تحول در جامعه را رقم بزنند.
آیا تابه‌حال هنگام مواجهه با یک تقاضا یا درخواست از طرف دیگر احساس گیج شدن کرده‌اید؟ گیج شدن از اینکه نمی‌توانید درک کنید شخص مقابل دقیقا چه چیزی از شما می‌خواهد. عدم استفاده درست از کلمات پیامدهای بدی به دنبال دارد؛ ازجمله گیج شدن طرف مقابل. برعکس وقتی از کلمات به‌خوبی استفاده می‌شود، می‌توانند الهام‌بخش و تاثیرگذار باشند و از ما افراد بهتری بسازند.
در این مقاله درباره این صحبت می‌کنیم که کلمات چگونه بر ارتباطات ما تاثیر می‌گذارند. سپس راهکارهایی برای تاثیرگذاری بیشتر کلام به شما ارائه می‌دهیم.اما قبل از هر چیز به تعریف ارتباط کلامی می‌پردازیم. با مدیربان همراه باشید.
تعریف ارتباط کلامی چیست؟
ابتدا لازم است یادآوری کنیم که ارتباط سه جزء دارد:
- فرستنده پیام؛
- گیرنده پیام؛
- خود پیام.
ارتباط کلامی نوعی ارتباط است که در آن از کلمات گفتاری نوشتاری برای رساندن پیام و اطلاعات خود به طرف مقابل استفاده می‌کنیم. به‌عبارت دیگر، هر زمان که از کلمات خود برای بیان احساسات و افکار خود استفاده می‌کنیم، به‌صورت کلامی باهم ارتباط برقرار می‌کنیم؛ بنابراین بله! حتی وقتی برای کسی نامه می‌نویسیم یا حتی زمان‌هایی که به دوستان خود پیام متنی ارسال می‌کنیم، در حال برقراری ارتباط کلامی هستیم.
از طرفی ارتباطی که پیام با کمترین میزان خطا از فرستنده به گیرنده منتقل می‌شود، ارتباط موثر نام دارد. باتوجه‌به تعریف، ارتباط کلامی موثر ارتباطی است که در آن از کلمات استفاده می‌کنیم و توجه داریم که پیاممان با کمترین خطا به طرف مقابل منتقل شود.
کلمات چگونه بر ارتباطات ما تاثیر می‌گذارند؟
زبان، ابزار اصلی ما برای برقراری ارتباط، نیروی پیچیده و جذابی است که بر هر جنبه‌ای از زندگی ما تأثیر می‌گذارد. این قدرت را دارد که الهام‌بخش ما باشد، افراد را از هم جدا یا به هم نزدیکتر کند. تابه‌حال به این فکر کرده‌اید کلماتی که انتخاب می‌کنید، چطور درک شما از جهان و تعاملات شما را در آن شکل می‌دهند؟
ما با استفاده از کلمات فکر می‌کنیم؛ بنابراین کلمات ادراک ما را تغییر می‌دهند. از طرفی کلمات دارای بار عاطفی هستند و می‌توانند واکنش‌های احساسی قوی را در شنونده برانگیزانند؛ بنابراین وقتی کلماتِ پراحساس (با بار احساسی قوی) انتخاب می‌کنید، می‌توانید ارتباط عمیق‌تری با فرد مقابلتان ایجاد کنید.
راههای افزایش مهارت کلامی
پس از اینکه به‌اندازه کافی درباره قدرت کلمات در برقراری ارتباط موثر صحبت کردیم، وقت آن رسیده است که راههای تقویت ارتباط کلامی موثر را باهم یاد بگیریم.
۱. مثبت صحبت کنید
وقتی با زبان منفی صحبت می‌کنیم (که متاسفانه غالبا همین‌طور صحبت می‌کنیم) افراد نمی‌دانند واقعا چه درخواستی از آن‌ها داریم. گفتنی است زبان منفی باعث افزایش مقاومت در افراد شده که خودِ این مطلب، موثر بودن ارتباط را تهدید می‌کند.
روت ببرمیر جمله‌ای دارد که این مفهوم را به‌خوبی منتقل می‌کند. ?How do you do a don’t به این معنی که چطور یک نکن را انجام می‌دهی؟
استفاده از زبان عمل مثبت به ما کمک می‌کند گفتگوی لذت‌بخش‌تر و بدون تنش‌تری را تجربه کنیم. حتی یکی از تکنیک‌های مهم در فرزندپروری این است که به‌جای استفاده از واژه‌هایی مانند نکن، نپر، ندو و… از جملات مثبت استفاده کنیم؛ مانند می‌تونی تو حیاط فوتبال بازی کنی؟ بنابراین استفاده از زبان مثبت در گفتگوها روی نحوه ارتباط ما تاثیر می‌گذارد.
۲. دایره واژگانتان را گسترش دهید
برخورداری از واژگان متنوع به شما این امکان را می‌دهد که خودتان را دقیق‌تر و موثرتر بیان کنید. خود شما می‌تواند شامل تمام احساسات و افکار شما باشد. سعی کنید کلمات و عبارات جدید را به‌طور منظم یاد بگیرید. هرچقدر دایره واژگان گسترده‌تری داشته باشید، انتقال پیام برایتان راحت‌تر خواهد بود و پیامتان با درصد خطای کمتری منتقل می‌شود.
۳. کشف یا ساخت قلمروی گفتگویی
تابه‌حال دقت کرده‌اید هنگامی که دو متخصص باهم گفت‌وگو می‌کنند، از اصطلاحات و واژه‌های خاصی استفاده می‌کنند که ممکن است برای دیگران ناآشنا باشد؟ درواقع افرادِ هم‌تخصص با یکدیگر قلمروی گفتگویی دارند. داشتن قلمروی گفتگویی باعث می‌شود پیام‌ها با زحمت کمتری منتقل شود؛ بنابراین دو طرف درک کامل‌تر و واضح‌تری از پیام‌های یکدیگر خواهند داشت.
تصور کنید همسرتان به‌شدت به فوتبال علاقمند است. می‌خواهید با او ارتباط موثرتری داشته باشید؟ قلمروی گفتگویی بسازید. وارد دنیای مطلوبش شوید و از رابطه موثرتان لذت ببرید.
۴. داستان سرایی کنید
اگر شما هم به جمله «کم گوی و گزیده گوی چون در» باور دارید، احتمالا وقت آن رسیده در باورتان تجدید نظر کنید. داستان‌ها ابزارهای ارتباطی قدرتمندی هستند که مخاطبان را درگیر و پیام شما را به‌یادماندنی‌تر می‌کنند. داستان‌ها را در ارائه‌ها، طرح‌ها و مکالمات خود بگنجانید تا با مخاطبان خود در سطح عمیق‌تری ارتباط برقرار کنید.
۵. واضح، شفاف و سرراست صحبت کنید
گاهی برای بیان احساساتمان از انواع کنایه‌ها استفاده می‌کنیم (به‌خصوص در زمان عصبانیت و ناراحتی). برای داشتن ارتباطی موثر بهتر است از کلمات به‌درستی استفاده کنید.
بهتر است از جملات گنگ، مبهم و انتزاعی استفاده نکنیم تا دیگران یفهمند دقیقا در حال انتقال چه پیامی هستیم؛ زیرا شاید برای شنونده مشخص نباشد. با ابراز احساسمان به‌صورت کنایه از آن‌ها چه چیزی می‌خواهیم و انتظار داریم چه کاری انجام دهند؟
۶. درخواست انعکاس دهید
همان‌طورکه می‌دانیم پیامی که می‌فرستیم همواره همان پیامی نیست که طرف مقابل دریافت می‌کند. درخواست انعکاس بهترین راه است برای اینکه مطمئن شویم پیام ما همان‌طورکه نیتمان بوده، دریافت شده است؛ یعنی از طرف مقابل درخواست کنیم چیزی را که فهمیده بازگو کند.
این درخواست به ما این امکان را می‌دهد که در صورت دریافت ناقص یا اشتباه پیام، آن را اصلاح کنیم .گاهی پرسیدن سوال کوچکی مانند «آیا صحبت‌های من برایتان واضح است؟» می‌تواند کمک بزرگی باشد تا مطمئن شویم پیاممان به‌درستی و کامل منتقل شده است.
۷. از کلمات تهاجمی و توهین‌آمیز استفاده نکنید
کلمات منفی، می‌توانند تأثیر منفی بر روابط داشته باشند، باعث ایجاد احساسات منفی در طرف مقابل شوند و در طرف مقابل ناامیدی، عصبانیت و سردرگمی ایجاد کنند. استفاده از کلمات توهین‌آمیز، تسمخرآمیز و تهاجمی حتی به‌عنوان شوخی می‌تواند اثرات بسیار مخربی روی احساسات طرف مقابل داشته باشد. هملن‌طورکه اشاره کردیم کلمات ما دارای قدرت هستند و تاثیرگذارند.
موانع ارتباط کلامی
ارتباط کلامی، پایه و اساس روابط و تعاملات انسانی است. ما از طریق گفتگو باهم افکار، احساسات و نیازهای خودمان را به اشتراک می‌گذاریم، رابطه ایجاد می‌کنیم و به حل مشکلات می‌پردازیم. بااین‌حال، فرآیند ارتباط کلامی همیشه هموار و بدون چالش نیست.
موانع متعددی می‌توانند در مسیر انتقال صحیح پیام و درک آن توسط مخاطب قرار بگیرند. این موانع که به‌عنوان “موانع ارتباط کلامی” شناخته می‌شوند، می‌توانند به سوءتفاهم، تعارض و ناکارآمدی در روابط و تعاملات انسانی منجر شوند.
بعضی از موانع ارتباط کلامی موثر عبارتند از:
۱. خشونت‌های کلامی
خشونت‌های کلامی می‌توانند اثرات مخربی بر سلامت روان و جسم افراد بگذارند. این نوع خشونت، عزت‌نفس طرف مقابل را خدشه‌دار می‌کند، حس اضطراب و افسردگی را افزایش می‌دهد و به روابط آسیب می‌زند.
در زیر به بعضی از خشونت‌های کلامی رایج اشاره کرده‌ایم:
قضاوت کردن
قضاوت کردن به‌معنای ارزیابی و نقد شخصیت، رفتار یا انتخاب‌های شخص دیگر است. این نوع خشونت کلامی، به‌جای تمرکز بر رفتار یا عمل به شخص حمله می‌کند و می‌تواند حس بی‌ارزشی و ناامیدی را در فرد ایجاد کند. مثال: “تو همیشه یه آدم بی‌دقتی!” “تو هیچوقت نمی‌تونی درست کار کنی!”
سرزنش کردن
سرزنش کردن به‌معنای مقصر دانستن شخص دیگر برای یک مشکل یا اتفاق است. این نوع خشونت کلامی، حس گناه و شرم را در فرد ایجاد می‌کند و می‌تواند به روابط آسیب برساند. مثال: “همه این مشکلات تقصیر توئه!” “اگه تو این کارو نمی‌کردی، این اتفاق نمی‌افتاد!”
برچسب زدن
برچسب زدن به‌معنای الصاق یک صفت یا ویژگی منفی به شخص دیگر است. این نوع خشونت کلامی، می‌تواند عزت‌نفس فرد را خدشه‌دار کند و دیدگاه او را نسبت به خودش تغییر دهد. مثال: “تو یه آدم احمقی!” “تو یه آدم بی‌عرضه‌ای!”
مقایسه کردن
مقایسه کردن به‌معنای مقایسه شخص با شخص دیگر است؛ به‌طوری که معمولا به نفع شخص دیگر است. این نوع خشونت کلامی، حس حسادت و ناکافی بودن را در فرد ایجاد می‌کند. مثال: “تو هیچوقت به‌اندازه خواهرت موفق نمی‌شی!” “چرا تو مثل بقیه بچه‌ها درس نمی‌خونی؟!”
دستور و درخواست آمرانه
تهدید و تنبیه
تهدید و تنبیه نوعی خشونت کلامی است که برای کنترل و ترساندنِ شخص دیگر به کار می‌رود. این نوع رفتار، حس ترس و ناامنی را در فرد ایجاد می‌کند. مثال: “اگه این کارو نکنی، تنبیه می‌شی!” “اگه حرفی بزنی، پشیمون می‌شی!”
۲. حضور نداشتن در مکالمه
حضور داشتن یعنی همراه شدن یا تجربه دیگری در عین احترام و صداقت؛ یعنی با تمام وجود به فرد دیگر و تجربیاتش توجه می‌کنیم. وقتی در مکالمه حضور نداریم، طرف مقابل احساس بی‌اهمیت بودن می‌کند . درک او از همراهیِ بدون حضور این است که شما به خوبی یه او گوش نمی‌دهید.
۳. گوش ندادن به صحبت‌های طرف مقابل
شنیدن با گوش یک چیز است و شنیدن با درک چیز دیگری. اما برای شنیدن با روح لازم است به‌دنبال سطحی متفاوت از گوش دادن باشید. تنها در این حالت است که دریافتی مستقیمی خواهید داشت
از آنچه مقابل شما اتفاق می‌افتد و این دریافتی است که هرگز نمی‌توان با گوش شنید یا با ذهن درک کرد. گوش دادن یکی از مهارت‌های مهم در ارتباط کلامی است و نبودِ آن یکی از موانع جدی در برقراری ارتباط کلامی است.
۴. نصیحت کردن
زمانی که افراد از مشکلاتشان برای شما می‌گویند، نصحیت کردن آزاردهنده است و می‌تواند مانعی برای ادامه دادن گفتگو باشد.
۵. بی‌اهمیت جلوه دادن موضوع
نادیده گرفتن احساسات افراد می‌تواند افراد را از صحبت کردن پشیمان کند!
۶. بازجویی کردن
پرسیدن سوالات پی‌درپی و و زیاد باعث کلافه شدن افراد می‌شود و مقاومت آن ها رابه دنبال دارد. هیچ‌کس از متهم بودن خوشش نمی‌آید. پرسشگری اگر به‌درستی استفاده نشود، می‌تواند مانعی جدی برای ارتباط کلامی باشد؛ درحالی‌که استفاده درست آن می‌تواند به فرد در آگاه شدن و بهتر تصمیم گرفتن کمک کند.
آگاهی از موانع ارتباط کلامی و راهکارهای غلبه بر آن‌ها، گامی مهم در ارتقای مهارت‌های ارتباطی و ایجاد روابط قوی‌تر و پایدارتر با دیگران است.
سخن پایانی
درحالی‌که محققان اعلام می‌کنند حدود ۷۰درصد از ارتباطات ما را زبان بدن و روش‌های غیرکلامی تشکیل می‌دهد، همچنان نمی‌توان اهمیت کلام و تاثیر کلمات در موثر بودن ارتباطات را نادیده گرفت. کلملت می‌توانند مانند تیری بر قلب افراد بنشیند و به آن‌ها از نظر احساسی و روانی آسیب وارد کند. همان‌طورکه گاندی معتقد بود کلمات و نحوه استفاده ما از آن‌ها می‌تواند بیشتر از خشونت‌های جسمی به دیگران آسیب وارد کند، برعکس این موضوع نیز صادق است. کلمات می‌توانند الهام‌بخش و تاثیرگذار باشند. نوع استفاده ما از کلام حتی می‌تواند افراد را نجات دهد. در این مقاله تلاش کردیم اهمیت و قدرت کلمات را نشان دهیم و راه‌هایی برای استفاده بهتر از کلام بیان کردیم. یادمان باشد که استفاده درست و موثر از کلام مانند هر مهارت دیگیری نیازمند تمرین و استمرار است.
اگر علاقه‌مند به مباحث ارتباط موثر هستید، مقالات زیر را هم بخوانید:
