مقالات کوچینگ
موانع برقراری ارتباط موثر چه چیزهایی است؟
امروزه ارتباط موثر به‌عنوان مهارتی مهم خودش را نشان داده است؛ مهارتی که به‌وسلیه آن می‌توان مسیر روابط شخصی و کاری را رو به جلو هدایت کرد. با وجود تکنولوژی‌های متعدد و پلتفرم‌های اجتماعی فراوان، تصور می‌شود که ارتباط موثر کار چندان سختی نباشد؛ اما واقعیت پیچیده‌تر از آن چیزی است که فکر میکنیم؛ با وجود تمام امکانات و ابزارهایی که برای یک ارتباط خوب و موثر دراختیار داریم، گاهی اوقات در این ارتباطات با موانع و چالش‌هایی مانند موانع فیزیکی، عاطفی، فرهنگی، روانی و…. روبهرو می‌شویم. در این مقاله همراه ما باشید تا به بررسی موانع ارتباط موثر بپردازیم و برای هر مانع راه‌حل‌هایی را نیز دراختیار شما قرار دهیم.
موانع ارتباط موثر کدامند؟
قبل از اینکه به بیان موانع ارتباطات موثر بپردازیم، بهتر است تعریف تعریف ارتباط موثر را باهم مرور کنیم. به فرآیند انتقال دقیق و شفاف پیام بین فرستنده و گیرنده ارتباط موثر می‌گویند. دستیابی به این ارتباط چه در روابط کاری و چه در روابط شخصی بسیار مهم است؛ اما موانع مختلفی وجود دارند، که می‌توانند روی این فرآیند تاثیر بگذارند و درنهایت باعث تفسیر نادرست پیام شوند.
شناخت و رفع این موانع، برای دستیابی به ارتباط موفق ضروری است؛ پس در ادامه همراه ما باشید تا درباره موانع برقراری ارتباط موثر بیشتر با شما صحبت کنیم.
۱. موانع رفتاری
موانع رفتاری هم یکی دیگر از موانع ارتباط موثر است. نگرش و ویژگی‌های رفتاری هر شخص نقش ویژه‌ای در ارتباطات او دارد. ممکن است نگرش و رفتارهای بعضی از افراد، مانع از برقراری ارتباط موثر شود و در تعاملات بین‌فردی چالش ایجاد کند. رفتارهایی مثل:
- درون‌گرایی بیش‌ازحد
اصولا افراد درون‌گرا از شرکت در تعاملات اجتماعی پرهیز می‌کنند و دوست دارند وقت خود را به تنهایی بگذرانند. این افراد وقتی درون یک حلقه ارتباطی قرار می‌گیرند، شروع یا حفظ مکالمه را برای مخاطب خود تبدیل به یک چالش می‌کنند.
- غرور و رفتارهای بی‌ملاحظه
افرادی که در ارتباط از خود غرور و بی‌اعتنایی نشان می‌دهند، می‌توانند فضا را متشنج کرده و مانع از برقراری ارتباط موثر شوند.
- انفعال
گاهی‌اوقات ممکن است با افرادی مواجه شوید که از بیان نیازها، نگرانی‌ها و نظرات خود پرهیز می‌کنند. این رفتار می‌تواند مانع ارتباط موثر شود و همچنین می‌تواند سوءتفاهماتی را به وجود بیاورد.
- صحبت بیش‌ازحد
در مقابلِ افرادی که انفعال را انتخاب می‌کنند، افرادی نیز هستند که تمایل دارند مدام صحبت کنند و به دیگران اجازه صحبت‌کردن ندهند. این رفتار دیگران را به سکوت وادار کرده و رسیدن به یک گفت‌وگوی معنادار را مشکل می‌کند.
راه‌حل‌های رفع موانع رفتاری
- احترام به درون‌گرایی
احترام همه‌جانبه به طرف مقابل یکی از اصول برقراری ارتباط موثر است. احترام به درون‌گرایی دیگران هم از این قضیه مستثنا نیست. باید تفاوت‌های رفتاری افراد درون‌گرا را درک کرد و به آن احترام گذاشت و همچنین به آن‌ها فرصت داد تا هر وقت که آماده بودند، در ارتباطات شرکت کنند.
- منتورینگ و کوچینگ
امروزه منتورینگ و کوچینگ اهمیت بالایی در حل مسائل دارند و افراد می‌توانند با راهنمایی و کمک مربی به خودآگاهی و سازگاری در تعاملات برسند. باتوجه‌به اینکه Coaching مهارتی جدید است، اگر اطلاعات کافی درباره تعریف کوچینگ ندارید، حتما مقاله کوچینگ چیست را مطالعه کنید.
۲. موانع روانی
موانع روانی یکی از مهم‌ترین موانع در ارتباط موثر هستند. موانع روانی ممکن است برای گوینده یا شنونده پیش بیایند و هنگام ارتباط، هریک از دو طرف را با چالش‌های ذهنی و عاطفی درگیر کنند. در ادامه با بیان چند مثال، این مانع را برای شما شفافتر خواهیم کرد.
- افسردگی و اضطراب
یکی دیگر از موانع یک ارتباط موثر داشتنِ افسردگی و اضطراب است. کسانی که افسردگی و اضطراب دارند، معمولا در انتقال احساسات و افکار خود دچار مشکل هستند و نمی‌توانند با دیگران ارتباط موثر برقرار کنند.
-
ترس از برقراری ارتباط
بعضی از افراد از برقراری ارتباط با دیگران و صحبت با آن‌ها ترس دارند و در این مواقع دچار اضطراب شدید می‌شوند. این ترس باعث لرزش صدا و فراموشی می‌شود و درنهایت روی انتقال پیام و برقراری ارتباط تاثیر منفی می‌گذار.
- اختلالات گفتاری
کسانی که با اختلالات گفتاری مانند لکنت درگیر هستند، به‌خوبی این مانع را درک می‌کنند. اختلالات گفتاری مانع این می‌شود که افراد بتوانند احساسات و افکار خود را به‌درستی منتقل کنند
- اضطراب اجتماعی
بعضی از افراد می‌ترسند از اینکه در جمع در مرکز توجه قرار بگیرند. درگیرشدن در تعاملات اجتماعی برای آن‌ها چالشی بزرگ است و معمولا از چنین موقعیت‌هایی فرار کرده و نمی‌توانند ارتباط اثربخش ایجاد کنند
راه‌حل‌های رفع موانع روانی
- مشاوره و درمان
مشاوره و درمان نیز می‌تواند برای رفع موانع مربوط به فوبیا، افسردگی و اضطراب موثر باشد.
- صبر و همدلی
در مواجه با کسانی که موانع روانی را تجربه می‌کنند، باید با صبر به آن‌ها نزدیک شوید و سعی کنید در محیطی حمایتی و بدون قضاوت آن‌ها را تشویق کنید تا ابراز وجود کنند.
- گفتاردرمانی
افرادی که دچار اختلالات گفتاری هستند، می‌توانند با مراجعه به گفتاردرمانی، گامی موثر در جهت ارتقای مهارت‌های ارتباطی خود بردارند.
۳. موانع عاطفی
هوش هیجانی و احساسات نقش مهمی در برقراری ارتباط دارند؛ اما گاهی اوقات نداشتنِ توانایی در مدیریت احساسات به یکی از موانع برقراری ارتباط موثر تبدیل می‌شود. در ادامه شما را با چند مانع عاطفی ارتباط موثر آشنا میکنیم.
- عصبانیت
افرادی که با فریادزدن و قطع صحبت طرف مقابل، رفتار پرخاشگرانه‌ای از خودشان نشان می‌دهند، مانع برقراری ارتباط موثر با طرف مقابل شده و باعث می‌شوند دیگران یا حالت تدافعی به خود بگیرند یا از ادامه گفت‌وگو کناره‌گیری کنند.
- ناامیدی
ناامیدی باعث بی‌حوصلگی در مکالمه می‌شود و توانایی گوش‌دادن و همدلی با دیگران را از بین می‌برد.
- شوخ‌طبعی بیش از حد
شوخ‌طبعی همان‌قدر که می‌تواند روی مکالمات و ارتباطات ما تاثیر مثبت بگذارد، به همان اندازه هم می‌تواند خطرناک و نامناسب باشد. شوخی‌های بیش‌ازحد مانع بحث‌های جدی شده و حتی گاهی باعث بروز سوءتفاهم می‌شود.
راه‌حل‌های رفع موانع عاطفی
- تمرین خودآگاهی
خودآگاهی اولین گام در ارتباط مووثر با خود و دیگران است. برای حل موانع عاطفی باید سعی کنید به خودآگاهی برسید و محرک‌های عاطفی خود را به‌خوبی بشناسید. خودآگاهی کمک می‌کند تا در هنگام ارتباط با احساسات خود آشنا باشید و راحت‌تر بتوانید آن‌ها را کنترل کنید. در مقاله خودآگاهی چیست کاملا درباره این مهارت مهم صحبت کرده‌ایم.
- تمرین مهارت گوش دادن فعال
همان‌طورکه در مقاله گوش دادن فعال چیست گفتیم، مهارت گوش دادن فعال کمک می‌کند تا با توجه و همدلی بیشتری به صحبت دیگران گوش دهیم. این مهارت به کاهش تنش‌های ارتباطی و افزایش تفاهم کمک چشم‌گیری می‌کند.
۴. موانع فیزیکی
یکی از آشکارترین موانع ارتباط موثر، موانع فیزیکی هستند. این موانع به‌راحتی قابل مشاهده هستند و می‌توانند روی یک ارتباط درست، تاثیر بدی به جا بگذارند. موانع فیزیکی بیشتر در محیط کار دیده می‌شود. در ادامه با توضیح چند مثال این موضوع را برای شما شفافتر میکنیم.
- سروصدا
سروصدا می‌تواند یکی از موانع ارتباط موثر باشد. صداهایی مثل ساخت‌وساز، ترافیک یا ماشین‌آلات، می‌توانند در روند مکالمه و درک یکدیگر اختلال ایجاد کنند.
- درهای بسته
درهای بسته و پارتیشن‌بندی فضای محیط کار هم یکی دیگر از موانع ارتباط موثر است. این مانع باعث بروز احساس انزوا شده و از برقراری ارتباط موثر در محیط کار جلوگیری می‌کند.
- عوامل آرگونومیک
در محیط‌های کاری، میز و صندلی‌های نامناسب، تهویه ناکافی و نور ضعیف در اتاق جلسات می‌تواند روی تمرکز کارمندان تاثیر بگذارد و مانع از برقراری ارتباط موثر در محیط کار شود.
راه‌حل‌های رفع موانع فیزیکی
- استفاده از عایق صدا
می‌توانید برای حذف یا به حداقل رساندن صداهای خارجی از عایق صدا استفاده کنید.
- فضای کاری باز یا مشترک
برای رفع این مانع، می‌توانید فضاهای کاری باز یا مشترک را طراحی کرده تا تعامل کارمندان در محیط کار بیشتر شود.
- جلسات متناوب
برای اینکه ارتباط بین کارمندان در بخش‌های مختلف شرکت حفظ شود، بهتر است هر شرکت جلسات متناوب و منظمی داشته باشد تا از طریق این جلسات همکاری و ارتباط بین کارمندان نیز بیشتر شود.
در مقاله ارتباط موثر در محیط کار روش‌‌هایی را گفته‌ایم که برای برقراری ارتباط موثر در سازمان بسیار مفید است. پیشنهاد میکنیم نگاهی هم به این مقاله بیندازید.
۵. موانع فرهنگی
گاهی‌اوقات یکی از موانع ارتباط موثر، موانع فرهنگی است. اگر افراد با پیشینه‌های فرهنگی متفاوتی دور هم جمع شوند، ممکن است نتوانند ارتباط موثر و کارآمدی برقرار کنند. در ادامه با توضیح چند مثال این موضوع را برای شما روشن‌تر میکنیم.
- ارتباط غیرکلامی
حالات چهره، ژست‌ها و زبان بدن در فرهنگ‌های مختلف می‌تواند معانی متفاوتی داشته باشد و ممکن است باعث بروز سوءتفاهم در بین افراد شود. سوءتفاهمی که به برقراری ارتباط موثر آسیب می‌زند؛ پس حواستان به زبان بدنتان باشد.
- هنجارهای اجتماعی
بعضی از رفتارها نیز در یک فرهنگ کاملا پذیرفته شده؛ اما در فرهنگی دیگر می‌تواند معانی بدی داشته باشد. تماس چشمی، تعریف حریم خصوصی و… می‌تواند جزو این رفتارها باشد.
- تفاوت‌های زبانی
تفاوت‌های زبانی نیز یکی دیگر از موانع برقراری ارتباط موثر است؛ به‌عنوان مثال، تلفظ و لهجه‌های متفاوت می‌تواند روی ارتباطات گفتاری تاثیر منفی بگذارد و شنونده را برای درک بهتر به چالش بکشد؛ همچنین استفاده از اصطلاحات عامیانه‌ای که ممکن است برای دیگران ناآشنا باشد، می‌تواند شنونده را سردرگم کرده و او نتواند پیام گوینده را به‌درستی درک و تفسیر کند.
راهکارهای رفع موانع فرهنگی
- آشنایی با حساسیت‌های فرهنگی
یکی از راه های ارتباط موثر توجه به فرهنگ مخاطب است. افراد باید درباره فرهنگ و حساسیت‌های فرهنگی حلقه ارتباط خود تحقیق کنند و با آموزش بیشتر سعی کرده تا این این تفاوت‌ها را درک کنند. شناسیایی این تفاوت‌ها باعث شده کم‌کم اختلافات برطرف و یک ارتباط موثر شکل بگیرد.
- ایجاد فرصت گفت‌وگو
برای داشتن یک ارتباط موثر هردو طرف باید درباره تفاوت‌های فرهنگی‌شان صحبت کنند. در این گفت‌وگوها می‌توان از طرف مقابل درباره آداب و رسومی سوال پرسید که نسبت به آن شک دارند.
۶. موانع ادراکی
موانع ادراک معمولا به این دلیل اتفاق میفتد که هر شخص تجربیات، دیدگاه و پیشینه‌ی خاص خودش را دارد و این سه مورد می‌تواند روی درک و تفسیر پیام‌های دیگران تاثیر بگذارد و باعث بروز سوءتفاهم شود. در ادامه درباره بعضی از این موانع صحبت میکنیم.
- تفاوت‌های فرهنگی
پس‌زمینه‌های فرهنگی ما به‌طور چشم‌گیری روی درک ما از نمادها، رفتار و حرکات دیگران تاثیر می‌گذارد. این تفاوت‌های فرهنگی، همان‌طور که در بالاتر گفتیم، می‌تواند یکی از موانع ارتباط موثر باشد.
- سوگیری‌های شخصی
تصوراتی که از قبل نسبت به یک شخص داریم، می‌تواند روی ارتباطات ما نیز تاثیر بگذارد و ممکن است براساس همین تصورات، حرکات یا رفتار طرف مقابلمان را بد برداشت کنیم.
- پیش‌داوری‌ها و کلیشه‌ها
اگر نسبت به نژاد، جنسیت، شغل و… تعصبات خاصی داشته باشیم، روی درک ما از تعاملاتمان تاثیر منفی می‌گذارد و باعث می‌شود نسبت به همه‌چیز نگاهی مغرضانه داشته باشیم. این نگاه مغرضانه باعث بروز سوءتفاهم و قضاوت‌های ناعادلانه می‌شود. اگر مایلید درباره روشهای قضاوت نکردن بیشتر بدانید؛ حتما مقاله قضاوت چیست و چرا قضاوت میکنیم را مطالعه کنید.
راه‌حل‌های رفع موانع ادراکی
- گوش‌دادن فعال
هنگام ارتباط سعی کنید مخاطبان خود را به گوش‌دادن فعال تشویق کنید و با گرفتن بازخورد مطمئن شوید دقیقا همان چیزی که در ذهن شما بوده است را به مخاطب منتقل کرده‌اید.
- همدلی کردن
در همه ارتباطات خود سعی کنید خود را به‌جای مخاطبتان قرار دهید؛ به این کار همدلی کردن می‌گویند که در مقاله مهارت همدلی چیست، مفصل درباره آن صحبت کرده‌ایم. همدلی با طرف مقابل به شما در پیش‌بینی مشکلات احتمالی کمک می‌کند.
۷. موانع فیزیولوژیکی
یکی دیگر از موانع ارتباط موثر، موانع فیزیولوژیکی هستند. این موانع به محدودیت‌های فیزیکی، ناتوانی یا شرایط سلامتی مربوط می‌شوند و روی انتقال یا دریافت پیام تاثیر می‌گذارند. در ادامه چند مورد از موانع فیزیولوژیکی را به شما معرفی میکنیم:
- خستگی و فرسودگی
خستگی جسمانی می‌تواند توانایی فرد را برای تمرکز و شرکت در گفت‌وگوها مختل کند و درنتیجه یکی از موانع ارتباطات موثر باشد.
- اختلال شنوایی
افرادی که با اختلالات شنوایی درگیر هستند، ممکن است برای درک پیام‌های گفتاری با مشکل روبهرو شوند.
- اختلال بینایی
افرادی که دچار اختلالات بینایی هستند نیز ممکن است در ارتباطات خود دچار مشکل شوند.
راه‌حل‌های رفع موانع فیزیولوژیکی
- استفاده از مترجم زبان اشاره
اگر در جمع شما شخصی هست که مشکلات شنوایی دارد، بهتر است حتما در جلسه از مترجم زبان اشاره کمک بگیرید؛ همچنین سعی کنید هنگام صحبت با این افراد به‌طور کاملا واضح و با سرعت متوسط صحبت کنید.
- استفاده از خط بریل و…
اگر در جلسه شما شخصی با مشکلات بینایی حضور دارد، بهتر است تمام اسناد و مطالب خود را با خط بریل در اختیار ایشان بگذارید. همچنین اگر محتوای بصری‌ای را نمایش می‌دهید، حتما توضیحات صوتی را ضمیمه آن کنید.
سخن پایانی
در این مقاله درباره موانع ارتباط موثر با شما صحبت کردیم. ارتباط موثر یکی از کلیدهای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه‌ای است؛ بااین‌حال گاهی اوقات موانعی مانند موانع روانی، فرهنگی، فیزیولوژیکی، عاطفی، رفتاری و… مانع به‌وجودآمدن ارتباط موثر می‌شوند. خوشبختانه راه‌هایی برای برطرف‌کردن این موانع وجود دارد. غلبه بر موانع برقراری ارتباط موثر نه‌تنها درک و همکاری را افزایش می‌دهد، بلکه روابط محکم‌تر و نتایج بهتری را در زندگی شخصی و کاری شما رقم خواهد زد.
منابع این مقاله:
