سواد مالی چیست؟

داشتن سواد مالی چه مزایایی دارد؟

داشتن سواد مالی عموماً پیامدهای مثبتی برای افراد دارد؛ زیرا افراد را به دانش و مهارت‌های ارزشمندی مجهز می‌کند تا به‌طور مؤثر پول خود را مدیریت کرده و با سنجیدن جوانب مختلف درباره دارایی‌های خود تصمیم بگیرند؛ ازجمله اینکه در جای درست و پرسود سرمایه‌گذاری کنند. همچنین این مهارت به افراد کمک می‌کند تحلیل‌های مالی درست انجام دهند و از دام ورشکستگی نجات پیدا کنند.

سواد مالی افراد را توانمند می‌کند تا کنترل بهتری بر امور مالی خود داشته باشند که نتیجه آن امنیت مالی بیشتر و کاهش استرس در زندگی است. افرادی که سواد مالی بالایی دارند، تولیدکننده ثروت هستند و می‌توانند کسب‌وکارهای گوناگونی را مدیریت کنند.

ناآگاهی از مولفه‌های مالی و و نداشتنِ سواد مالی، هزینه‌های چشمگیری را به همراه دارد. افرادی که سواد مالی پایینی دارند، توانایی تصمیم گیری درست و کنترل هزینه‌های خود را ندارند؛ بنابراین هزینه‌های بیشتری را در بسیاری از مواقع پرداخت می‌کنند.

این هزینه‌ها در بلندمدت از درآمد آن‌ها بیشتر خواهد شد و به بدهی‌های بزرگی تبدیل می‌شوند که نتیجه آن گیر افتادن چرخه بحران مالی و ورشکستگی است. هزینه پرداخت این بدهی‌ها در طول زمان از دست دادن فرصت کار و زندگی و نداشتن هیچ پس‌انداز و دارایی حاصل از سرمایه‌گذاری است.

نقش سواد مالی در عملکرد مدیران و کسب‌وکارها

براساس آخرین آمارهای موجود، ۷۶٪ از جمعیت ایران را افراد ۱۵ سال به بالا تشکیل می‌دهند و تنها ۲۰٪ از این جمعیت سواد مالی مناسبی داشته و درک خوبی از مدیریت دارایی‌های خود دارند. این یعنی حدود ۵۳ میلیون نفر از جمعیت ۱۵ساله و بیشتر ما، از سواد مالی کافی برخوردار نیستند. بخش عمده‌ای از این جمعیت، صاحبان کسب‌وکارها، مدیران شرکت‌ها و غیره‌اند که در حال فعالیت‌های مالی بدون داشتن دانش سواد مالی هستند.

سواد مالی، نقش بسیار مهمی را در شرکت‌ها ایفا می‌کند. دو عامل بسیار تاثیرگذار بر بحران‌های مالی عبارتند از:

1. اولین عامل نقش و تاثیر محیط کلان و نیروهای اقتصادی، طبیعی، تکنولوژیکی، سیاسی و فرهنگی است که جزو عوامل غیرقابل کنترل است و فقط با شناخت و ردیابی آن می‌توان خطرات بحران‌های مالی را کاهش داد.
2. نداشتنِ سواد مالی و موفقیت شغلی است؛ زیرا نداشتنِ دانش مالی برای مدیران، باعث ایجاد بحران‌های مالی مختلفی در شرکت‌ها و کسب‌وکارها می‌شود.

وجود یک مدیر یا استفاده از یک مشاوره مالی خوب، می‌تواند به کسب‌وکار‌ها کمک کند تا انواع صورت‌های مالی موجود در نرم‌افزارهای حسابداری را درک، تفسیر و عارضه‌یابی کنند. سپس برای آینده، دارایی‌های شرکت را بودجه‌بندی و هزینه‌های شرکت را با استراتژی‌های کارآمد مدیریت کنند تا مدیران کسب‌وکارها، به اهداف مالی خود در کمترین زمان ممکن برسند و از بحران‌ها نجات پیدا کنند.

مدیران با ذکاوت، چه این سواد مالی را خودشان داشته باشند و چه از یک مشاور یا مدیرمالی خبره کمک بگیرند، کمتر مورد آسیب عوامل محیطی قرار می‌گیرند و از ثبات بهتری در کارشان برخوردار می‌شوند؛ زیرا تصمیمات عاقلانه‌تری درباره سرمایه‌گذاری‌های خود می‌گیرند.

بارها این اتفاق افتاده است که شاهد تاسیس یک فروشگاه بسیار بزرگ در شهر می‌شویم و پس از چند ماه فروشگاه با ضرر‌های سنگین جمع می‌شود و دیگر در نقطه دیگری از شهر این فروشگاه تاسیس نمی‌شود. یا شاهد تاسیس شرکت‌های مختلف و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ هستیم که با تبلیغات خوبی وارد بازار می‌شوند؛ اما پس از چند ماه که آمار وجود این شرکت‌ها را می‌گیرید، با تعطیل شدن شرکت مواجه می‌شوید.

قطعا یکی از عوامل کلیدی شکست در این کسب‌وکارها عدم سواد کافی مالی مدیران است؛ زیرا بدون داشتن سواد مالی، هیچ کار نکردن بهتر از سرمایه‌گذاری‌های اشتباه است.

ابعاد سواد مالی

یک مدیر با سواد مالی بالا، براساس استاندارد‌های جهانی به موارد زیر تسلط کامل دارد:

• محاسبات مالی-ریاضی
• درک آمار و احتمالات
• شناخت ریسک‌های سرمایه‌گذاری
• پیگیری نرخ بهره، تورم و سایر شاخصه‌های مهم اقتصادی
• آشنایی با نرخ سوددهی در بازارهای مختلف

عوامل موثر بر سواد مالی مدیران

سواد مالی، به‌طور خودکار به وجود نمی‌آید و تحت تاثیر عوامل مختلفی است؛ ازجمله: عوامل شخصی، اقتصادی، اجتماعی و سازمانی. در ادامه این عوامل را بیان می‌کنیم. بهتر است بدانید این عوامل از جهت تاثیرگذاری متفاوت هستند.

۱. عوامل شخصی

• آموزش دیدن در خانواده و تربیت مالی
• داشتنِ اهداف مالی و برنامه‌ریزی برای تحقق آن‌ها
• سابقه کاری
• علاقه و انگیزه شخصی به مباحث مالی و کاری
• هوش IQ و EQ

۲. عوامل اقتصادی

• شرایط اقتصادی جامعه
• نرخ رکود، تورم، بهره و… .
• سطح عمومی درآمد جامعه
• حمایت‌های مالی دولتی

۳. عوامل اجتماعی

• فرهنگ محیط
• هنجارها و ارزش‌های مردم
• یادگیری اجتماعی
• هوش اجتماعی
• دسترسی به آموزش‌های سواد مالی

۴. عوامل سازمانی

• دسترسی به وضعیت موجود شرکت
• محیط نظارتی داخلی
• مهارت تفویض اختیار
• پیچیدگی صنعت و شرکت
• تاثیر رقبا

مولفه‌های اصلی سواد مالی

درک اصطلاحات و مفاهیم کلیدی مرتبط با امور مالی مانند بودجه بندی، پس انداز، سرمایه گذاری، بدهی، نرخ بهره، تورم و غیره از مولفه‌های اصلی سواد مالی به شمار می‌رود.در ادامه این بخش درباره این مولفه‌ها صحبت می‌کنیم.

• بودجه‌بندی و مدیریت دارایی‌ها

یادگیری نحوه ایجاد و پایبندی به بودجه، پیگیری درآمد و هزینه‌ها و مدیریت موثر جریان نقدی به شما کمک می‌کند تا بین دخل و خرجتان تعادل ایجاد کنید و از ایجاد بدهی در بلندمدت جلوگیری کنید. اگر مایل هستید درباره بودجه بندی و چگونگی انجام آن بیشتر بدانید، حتما مقاله بودجه بندی چیست را مطالعه کنید.

•  مدیریت بدهی

دانستن نحوه مدیریت و کاهش بدهی یکی از مولفه‌های اصلی سواد مالی است؛ زیرا اگر نتوانید بدهی‌های خود را مدیریت کنید، شما را به بحران‌های مالی و حتی ورشکستگی دچار می‌کند. مدیریت بدهی شامل درک انواع بدهی وام، نرخ بهره، استراتژی‌های بازپرداخت و تاثیر بدهی بر امور مالی شخصی است.

• برنامه ریزی مالی

برنامه ریزی مالی مهم زندگی مانند خرید خانه، تشکیل خانواده، پس‌انداز برای تحصیل و برنامه ریزی بازنشستگی نهایت استفاده انسان از سواد مالی است. کسب‌و‌کارها و سرمایه‌گذاری‌ها به زندگی بشر آمده‌اند تا انسان‌ها زندگی شخصی بهتری را تجربه کنند

• پس انداز کردن

کلمه پس‌انداز هم درباره دارایی‌های نقدی مانند پول و هم دارایی‌های غیرنقدی مانند طلا و… استفاده می‌شود و به‌معنای ذخیره کردن پول در جایی است که بتوان در آینده از آن استفاده کرد. یکی از مهم‌ترین کاربردهای پس‌انداز استفاده از آن برای سرمایه‌گذاری است. این سرمایه‌گذاری می‌تواند در حوزه مسکن، طلا، بورس و… باشد.

• سرمایه گذاری

سرمایه‌گذاری به معنای قراردادن دارایی و منابع مالی خود در پروژه‌هایی است که در بلندمدت سود بیشتری به ما برساند. ناگفته نماند که هر فردی ممکن است با یک هدفی سرمایه گذاری کند؛ ازجمله: رسیدن به سود بیشتر، تامین مالی در بازنشستگی، رشد و توسعه کسب‌وکار، نگهداری از دارایی و جلوگیری از ضرر مالی و… .

• تصمیم گیری مالی

توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی برای ارزیابی گزینه‌های مالی و تصمیم گیری آگاهانه بر اساس اهداف، نیازها و ارزش‌های مالی مولفه‌ای بسیار مهم در سواد مالی است. اگر شما قدرت تشخیص این را نداشته باشید که پول خود را کجا حرکت دهید، دیگر سواد مالی معنایی ندارد

• خدمات بانکی و مالی

شناخت انواع حساب‌های بانکی و نحوه استفاده صحیح از بانک‌ها، می‌تواند به شما کمک کند تا حتی اگر ۱ ماه هم پول شما در بانک بود، چگونه از این پول کسب منفعت کنید. علاوه بر آن انواع محصولات و خدمات مالی در بانک‌ها جهت کسب سود وجود دارند که با اطلاع از آن‌ها می‌توانید برای آینده خود دارایی‌هایی قابل قبول ایجاد کنید

• مدیریت ریسک و بیمه

درک اهمیت بیمه مانند بیمه درمانی، بیمه خودرو و بیمه صاحب خانه و نحوه محافظت در برابر خطرات مالی به مدیریت ریسک شما کمک خواهد کرد. برخی هزینه‌ها، سرمایه‌گذاری‌اند و برخی سرمایه‌گذاری‌ها، هزینه! تمییز دادن این دو از هم، از مولفه‌های بسیار مهم سواد مالی به شمار می‌رود.

آموزش سواد مالی به چه صورت ممکن است؟

اگر می‌خواهید سواد مالی خود را ارتقا دهید، به شما تبریک می‌گویم، زیرا شما می‌خواهید جزو ۲۰٪ برتر جامعه خود باشید و با در نظر گرفتن عوامل موثر و ابعاد سواد مالی، می‌توانید از راه‌های مختلفی به سواد مالی دست پیدا کنید.

• تقویت سواد مالی شخصی

ا. گر علاقه و انگیزه کافی برای تقویت سواد مالی خود دارید، یک دوره مالی خوب می‌تواند به شما هر دانشی درباره سواد مالی بدهد.

آموزش بخشی جداناپذیر از زندگی هر فرد است. با آموزش می‌توان تجربیات دیگران را درزمینه سواد مالی، تحت عنوان اصول سواد مالی یاد گرفت و درصد خطا در زندگی کاری را با استفاده از تصمیم گیری درست کاهش داد.

۲. اگر به آموزش به‌طور مستقیم علاقه‌ای ندارید، مشاوران و کوچ‌های مالی می‌توانند به شما در حین کار آموزش بدهند.

۳.تغییر سبک زندگی و عادات مالی کوچک هم می‌تواند به شما در تقویت سواد مالی در بلند مدت کمک کند.

این سبک زندگی و عادات مالی از دو راه به دست خواهند آمد؛ یا شما باید در جمع افرادی که سواد مالی بسیار بالایی دارند قرار بگیرید، یا اینکه بایوگرافی افراد تاثیرگذار ایران و جهان را مطالعه کنید و با تقلید از روی سبک زندگی و عادات مالی آن‌ها خودتان را رشد دهید.

• تقویت سواد اقتصادی

1. تحلیل دائم بازار و صنعتی که در آن قرار دارید، می‌تواند به شما شناخت بسیار خوبی از وضعیت مالی کسب‌وکارتان نسبت به رقبا بدهد.

بازارها با یکدیگر ارتباط دارند و بر هم تاثیر می‌گذارند. اگر شما بازار خود و بازارهای تاثیرگذار بر کسب‌وکار خودتان را از جهت نرخ سوددهی، شرایط پویایی یا رکود فروش و… دائما بررسی کنید، می‌توانید به داده‌های خوبی برسید که این داده‌ها به شما کمک می‌کنند سواد مالی خود را افزایش دهید.

بررسی رقبای صنعت و نحوه مدیریت مالی آن‌ها، نشان از وضعیت سطح سواد مالی عمومی صنعت شماست. شما درواقع به‌سمت بنچمارک رفته‌اید؛ اما اینبار می‌خواهید راه‌های موفق مالی صنعت‌های تاثیر گذار خود را در کسب‌وکار خودتان پیاده‌سازی کنید. علاوه بر تقویت سواد مالی، شما پیش‌بینی از آینده بازار و صنعت هم داشته باشید.

اینکه چه بودجه‌ای در چه بازاری است، کدام صنعت سوددهی بیشتری دارد، چرا برخی شرکت‌ها درآمد بالاتری دارند و از چه استراتژی‌هایی استفاده می‌کنند که به این حجم از درآمد می‌رسند و… همه و همه به تقویت سواد مالی شما کمک می‌کند.

۲. همچنین تحلیل نیروهای اقتصادی و قانونی نقش به سزایی در سواد مالی دارد.

اگر شما بر داده‌های به روزِ این نیروها تسلط کافی داشته باشید، بینش بسیار خوبی را در مورد محیط کلان کسب‌وکار خود به دست می‌آورید و می‌توانید تصمیم گیری‌های مالی بهتری بگیرید؛ زیرا شناخت کافی نسبت به شاخص‌های مهم اقتصادی و جنبه‌های مالی قوانین و مقررات دارید و درک این داده‌ها، در کنار تفسیر آن در جهت رشد کاری شما، می‌تواند به شما قدرت سواد مالی خوبی در سرمایه‌گذاری‌های مالی آینده بدهد.

برای این هدف پیگیری اخبار و داده‌های اقتصادی به‌طور روزمره، می‌تواند به شما در تقویت سواد مالی کمک خوبی کند. اطلاع از نرخ تورم، بیکاری، سوددهی بازارها و غیره می‌تواند به شما بینشی بدهد تا تصمیم گیری‌های مالی عاقلانه‌تری بر اساس وضعیت موجود اقتصادی بگیرید و بر خلاف موج اقتصادی پول‌های خود را به حرکت در نیاورید.

سخن پایانی

سواد مالی یک مهارت ضروری است که می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر موفقیت مدیران در دنیای تجارت امروز تأثیر بگذارد. دانش فنی صرف و کیفیت رهبری، دیگر برای مدیریت مؤثر سازمان کافی نیست. درک مفاهیم مالی، مهارت‌های تحلیلی و توانایی تفسیر داده‌های مالی، برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه‌ای که باعث رشد و سودآوری یک شرکت می‌شود، بسیار مهم است. مدیران مجهز به سواد مالی در چندین زمینه کلیدی دارای مزیت مشخصی هستند. در نتیجه، سواد مالی دارایی ارزشمندی برای مدیرانی است که به دنبال موفقیت در دنیای رقابتی امروز هستند. آن‌ها را قادر می‌سازد تا تصمیمات آگاهانه بگیرند، منابع را به‌طور موثر تخصیص دهند، خطرات را ارزیابی کنند و اطلاعات مالی را برای استراتژی‌های آینده شرکت استفاده کنند. با توانمندسازی مدیران به سلاح سواد مالی، شرکت‌ها خود را برای رشد بلندمدت، سودآوری و توسعه پایدار آماده می‌کنند؛ بنابراین، برای مدیران اهمیت فراگیری سواد مالی از اولویت‌ بالایی برخوردار است.

اگر مدیر کسب‌وکار هستید و علاقه‌مند به موضوعات مالی، مطالعه مقالات زیر می‌تواند برای شما مفید باشد:

• مدیریت مالی چیست؟
• تفاوت مدیریت مالی و حسابداری در چیست؟
• وطایف مدیر مالی چیست؟